Klimaatverandering krijgt veel aandacht, maar de biodiversiteitscrisis is minstens zo urgent. Ecoloog Ignas Heitkönig en biologische boer Sil Oostendorp bewijzen dat aandacht voor de natuur én praktische oplossingen hand in hand kunnen gaan. “We kunnen het tij keren, als we echt anders gaan denken en doen.”

Boeren draait eigenlijk pas sinds de Tweede Wereldoorlog om hoge opbrengsten, winst en de  natuur ‘eronder houden’. Kan het anders? Zeker, daar zijn landbouwfilosoof Michiel Korthals en boomkweker Jade Koop van overtuigd. Als het aan Korthals ligt, herstellen we onze connectie met de natuur. Koop helpt boeren hun bedrijf robuuster te maken met agroforestry.

Groene groei is een populair idee om de dreiging van ecologische ineenstorting tegen te gaan. Het sust de gemoederen en suggereert dat er een gemakkelijke uitweg is. Maar het is gebaseerd op de verkeerde aannames. Sterker nog, het is niet meer dan een frame om de economie in stand te houden die onze huidige problemen juist heeft veroorzaakt en die gedoemd is te mislukken.

Een landbouwsysteem zonder bestrijdingsmiddelen, waar boeren samenwerken met de natuur. Dat klinkt in de oren van veel boeren misschien niet realistisch. Maar doorgaan met het gebruik van chemische middelen zoals we nu doen, is dat sowieso niet. Twee experts – Violette Geissen, hoogleraar aan Wageningen University, en Mees Visser, een doorgewinterde biologische boer – laten zien dat doorgaan met gif geen optie is, en dat het ook anders kan.

Er zijn heel veel ideeën over een duurzame samenleving. Er zijn heel veel modellen ontwikkeld over hoe die samenleving eruit zou kunnen zien. Maar er zijn veel minder oplossingen om daadwerkelijk daar te komen. In deel 4 van de serie over praktische toekomstvisies legt Henk van Arkel in een gesprek met hoofdredacteur Peter van Vliet uit hoe geld daar een rol in speelt. Daar werkt hij al zijn hele leven aan, met STRO, Social Trade Organisation. Henk steekt van wal.

Onze voedselconsumptie brengt schade toe aan anderen, in eigen land en ver daarbuiten. Ongewild, maar toch. Met onze landbouw en voedselhandel pakken we voedsel en land af van armere regio’s, om er als Europese bedrijven rijker van te worden. Dit kan anders, volgens campagnevoerder en publicist Guus Geurts en agro-ecologisch tuinder Klarien Klingen. Zij strijden ieder op hun eigen manier voor een rechtvaardiger voedselsysteem.

In deel 3 van de serie artikelen over praktische toekomstvisies wijst Lammert van Raan op de lessen die we kunnen leren van neo-liberalen. Wat zijn die lessen? Wacht tot de tegenstroom verzwakt, verketter je tegenstander en bied redding. Hoe passen we die toe? Begin met plannen maken, zodat je kunt toeslaan wanneer de tijd rijp is. De geschiedenis heeft geleerd dat het werkt.

Nederland pronkt met de meest efficiënte landbouw ter wereld, maar wie goed rekent ontdekt dat de hoge kosten nauwelijks opwegen tegen de opbrengsten. Landbouwwetenschapper en boer Meino Smit en boerin Jolke de Moel laten zien hoe het anders kan. Boeren met de natuur mee geeft veel gezonde banen en put de aarde niet uit.

Overheden zeggen wel dat ze het voedselsysteem willen verduurzamen, maar het huidige beleid ondersteunt voornamelijk de status quo. Volgens Jeroen Candel, universitair hoofddocent Voedsel- en Landbouwbeleid aan Wageningen University & Research (WUR) is er een gapend gat tussen wat er wetenschappelijke bekend is en het politieke debat. Biologisch boer Joost van Strien maakt handig gebruik van bestaande subsidies om zijn bedrijf klaar te maken voor een klimaatonzekere toekomst.

De duistere trekken van politieke en zakelijke leiders staan de laatste decennia regelmatig in de belangstelling van zowel zielonderzoekers als journalisten. Dat is niet verwonderlijk. Te vaak vertonen ze kenmerken van de Duistere Drie en berokkenen de samenleving schade. Tot aan de rand van instorting toe. Tijd om ze opnieuw voor het voetlicht te halen.

In deel 2 van de serie praktische toekomstvisies ziet Jac Nijssen twee scenario's aankomen. In het ene gaan we het redden, in het andere niet. Wat kunnen we dus doen? Een eerste hoofdpunt waaraan we volgens Jac Nijssen zouden moeten werken is ons weer terugwenden naar elkaar. Samen kunnen we productie en consumptie beperken. Een tweede hoofdpunt is ons concentreren op grijpbare praktijk om ons heen. Nee zeggen tegen onnodige troep, en genoegen vinden in op eigen kracht een sobere leefstijl uitvinden en beleven. Door lokaal sociaal weefsel op te bouwen in de richting van een lokalere economische organisatie bouw je wat op.

Ongelijkheid was altijd al een typisch verschijnsel in steden. Een recente studie, gepubliceerd in Nature, laat zien dat ongelijkheid al sinds de Romeinse tijd diep geworteld is in het stadsleven. Dit betekent dat de verdeling van rijkdom in moderne steden niet zomaar een toevallig probleem is, maar iets dat al eeuwenlang onderdeel is van stedelijke groei. Dit inzicht is belangrijk voor hoe we steden vandaag de dag ontwikkelen en plannen.

De relatie tussen stagflatie en klimaatverandering is complex, waarbij klimaatverandering eerder stagflatie veroorzaakt dan andersom. Toch kan, zoals de VS momenteel ervaart, stagflatie die wordt veroorzaakt door beleidsveranderingen op verschillende manieren de ontwikkeling van klimaatverandering beïnvloeden. Door economische impact, uitdagingen bij de energietransitie, consumentengedrag en door beleid.

In deel 1 van de serie Duurzaamnieuws voor de toekomst neemt Niko Roorda ons mee op de weg van aangekleefde naar intrinsieke duurzaamheid. Hoe we daar belanden legt hij uit aan de hand van backcasting.
Op het eerste gezicht lijkt het zo eenvoudig. Om een duurzame samenleving tot stand te brengen, werken we aan de zeventien SDG’s, de wereldwijd aanvaarde sustainable development goals, totdat ze allemaal bereikt zijn, en dan zijn we er. Veel mensen geloven dan ook: duurzaamheid = SDG’s.

Het weer voor morgen komt niet uit de lucht vallen. Het lijkt willekeurig, maar niets in het weer gebeurt zonder een oorzaak. Zo heeft het klimaat van gisteren direct invloed op het weer van morgen en in de verdere toekomst. Dat verandert steeds sneller en heviger. En het heeft invloed op de weersvoorspellingen. We bespreken de nieuwste ontwikkelingen.