We zijn er inmiddels redelijk terloops over gaan praten, nieuwe businessmodellen; omdat we er midden in zitten, als bedenkers, verspreiders en promotors. Zo vanzelfsprekend zijn ze voor die 'binnengroep' geworden dat we er nauwelijks meer bij stilstaan wat er nu ook alweer zo nieuw aan was.
Samen delen, meervoudige waarde creëren voor de samenleving, dat deden we honderden jaren geleden toch ook al? Hele steden waren generaties lang in de ban het bouwen van een kerk. Een kunstwerk, een mijlpaal in de architectuur, werk voor generaties voor de halve, soms meer dan de hele stad. Een veilig heenkomen bij rampen en belegering. Een oriëntatiepunt in het landschap dat je vaak al van tientallen kilometers ver kon zien. En niet te vergeten een comfortabele plek in het Hiernamaals voor de bouwers. Dat was behoorlijk wat meervoudige waarde die door een hele gemeenschap werd gecreëerd. Toen al.
Dat we op weg naar en door de moderniteit heen dat kunstje verleerd zijn en we graag terug willen naar wat vroeger zoveel beter was, rechtvaardigt dat het etiketje 'nieuw'? Vanuit een beperkte tijdshorizon bezien misschien wel. Voor een mobiele telefoon is 'anders dan 6 maanden geleden' al NIEUW. Ik ben zelf wat terughoudender.
Het terugwinnen van oude waarden om die in een nieuwe tijd weer bruikbaar te maken is natuurlijk wel een mooi staaltje circulaire organisatie, maar ook vanuit dat perspectief blijft het bij upcyclen. Het is toch de zelfde zon die opnieuw opgaat.
Ergens diep binnen in die processen echter, daar gebeurt iets anders. En dat gebeurt voor de eerste keer in de ontwikkeling van Homo Sapiens Sapiens.
Die kerken uit de middeleeuwen werden gebouwd met stenen die gehakt werden uit heuvels of bergen. Die waren er gewoon. Net zoals de bomen waaruit de balken gemaakt werden, en de banken. Totdat er uit een overvloed aan Homo Sapiens een gebrek aan grondstoffen en andere belangrijke levensvoorwaarden ontstond.
Dat zette sommige mensen aan tot verder denken. En dat verder denken heeft geleid tot nieuwe inzichten, namelijk dat we met een redelijke mate van nauwkeurigheid kunnen weten en berekenen waar we uit gaan komen verderop in de tijd, bij gewijzigd en bij ongewijzigd beleid.
Met die nieuwe kennis kunnen we bepalen wat we ons nog gaan willen en kunnen veroorloven zonder gedwongen te moeten kiezen. Oftewel, we kunnen weten wat er op ons afkomt en we kunnen er naar handelen om de rampen uit het assortiment aan mogelijke toekomstige gebeurtenissen te voorkomen.
Die nieuwe kennis over aankomende gevolgen van ons handelen en het bewustzijn daarvan, die liggen impliciet opgeslagen in het DNA van die Nieuwe Businessmodellen. Wie oprecht met zo'n model aan de slag gaat, neemt daarmee de verantwoordelijkheid om met zijn of haar handelen de toekomst van de samenleving niet te beschadigen en met nieuwe, meervoudige waarden te verrijken. Alle typische kenmerken van Nieuwe Businessmodellen zijn daarop gericht.
Maar het staat nergens expliciet geschreven. Daarom zeg ik het nu maar. Nu kan het nog. Morgen is het hopelijk al business as usual.
Peter van Vliet
Ik schreef deze column voor het boekje dat Jan Jonker heeft samengesteld uit de columns die in 2015 in Duurzaamnieuws.nl zijn verschenen rond het thema Nieuwe Businessmodellen. Je kunt het e-boek hier gratis downloaden.
