De zon als bron: vijfjarig zoneiland levert recordhoeveelheid warmte

[ foto Jorrit Lousberg ]

Zoneiland Almere, een van de grootste zonnecollectorenvelden ter wereld, leverde in 2015 een recordhoeveelheid warmte. Ziet de toekomst van de zon als bron voor warmte er zonnig uit?

Zoneiland Almere, een veld met 7.000 m² zonnecollectoren voor duurzame warmte, leverde in 2015 een recordhoeveelheid warmte. Het eiland vlakbij de woonwijk Noorderplassen-West wekte met ruim 9.200 Gigajoule zo’n 15% meer energie op dan in 2014. Die opbrengst is voldoende voor een miljoen douchebeurten.

Direct vanuit de zon als bron

“Wat we hier aan warmte produceren, komt direct van de zon als bron”, zegt Gerrit Daalmeijer, vanuit Nuon verantwoordelijk voor het beheer van Zoneiland Almere, over het duurzame rendement van het project. “De omzetting van zonne-energie naar warm water is veel efficiënter dan naar stroom, zoals gebeurt bij zonnepanelen die elektriciteit leveren.”

Het inmiddels vijfjarige Zoneiland voorziet woningen in Noorderplassen-West van verwarming en warm tapwater. In totaal leveren de 520 zonnecollectoren op het eiland 10% van de jaarlijkse warmtebehoefte van de wijk. Het stadswarmtenet levert de overige 90%, zorgt voor het warmtetransport van Zoneiland naar de wijk én garandeert dat er ook op bewolkte dagen voldoende verwarming en warm kraanwater is. De huishoudens in Noorderplassen-West beschikken daarmee over een warmtevoorziening die 40 tot 50% minder CO₂ uitstoot dan gasgestookte cv-ketels.

Optimalisatieslag

Hoe is de recordhoeveelheid warmte die Zoneiland in 2015 leverde te verklaren? “Er is zeker meer zon geweest, met name in het voorjaar. Maar tegelijkertijd hebben we een optimalisatieslag gemaakt binnen de systemen op Zoneiland”, zegt Daalmeijer. “We hebben bijvoorbeeld gekeken hoe de collectoren de zonstraling beter kunnen opvangen en hoe we de instelling van de pompen kunnen optimaliseren.” De nieuwe instelling van het besturingssysteem zorgt ervoor dat de warmteopslag langer plaatsvindt, ook als er even geen zon is. Daardoor kan er beter geprofiteerd worden van de – in het Hollandse klimaat natuurlijk regelmatig afwezige – zonstraling.

Koploperproject

Al sinds de oplevering in 2010 staat Zoneiland Almere bekend als koploperproject. Nederland kende – en kent – geen ander zonnecollectoreneiland met een dergelijke omvang: 15.000 m² grond, waarvan de oppervlakte van anderhalf voetbalveld bedekt is met collectoren. Het ovaalvormige terrein ligt ingebed tussen de ringweg en Almere-Stad, dichtbij de wijk Noorderplassen-West, waardoor het warmteverlies tijdens transport minimaal is.

“De feitelijke bijdrage van Zoneiland aan de totale energievoorziening van Almere is op dit moment heel klein – onder de 1%”, zegt Erwin Lindeijer van de gemeente. “Maar het project fungeert als een reminder van de waarde van zonnecollectoren. Het is zo mooi om te zien dat Zoneiland zelfs in hartje winter warmte kan leveren als de zon even schijnt. De rol in de positieve beeldvorming over duurzame energie is misschien wel een belangrijker effect van Zoneiland dan de kwantitatieve bijdrage aan de warmtevoorziening van de stad.”

Energietransitie

Is een grootschalig zonnecollectorenveld een wenkend perspectief voor alle gemeenten in Nederland? Voor de doorontwikkeling van grootschalige terreinen met zonnecollectoren zijn buffers, die een teveel aan warmte kunnen opslaan voor perioden waarin de warmtebehoefte groter is, essentieel, benadrukt Lindeijer. Maar ook nu al helpt de combinatie van Zoneiland en het stadswarmtenet de gemeente om de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen te halen. “Almere wil in 2022 energieneutraal zijn. Dat is een ambitieuze doelstelling, waarin het warmtenet een centrale rol speelt. Want twee derde van de energievraag in Almere bestaat uit warmte. Zoneiland levert echt duurzame warmte en realiseert in de wijk Noorderplassen-West een significante CO₂-reductie.”