Een online game waarin spelers zelf nepnieuws en politieke desinformatie kunnen inzetten, werkt als een “psychologisch vaccin”, stelt Brits onderzoek. Het maakt mensen alert voor de tactieken en zo hindert de verspreiding van nepnieuws.
De gratis game Harmony Square is gemaakt door psychologen van de Universiteit van Cambridge. Als Chief Disinformation Officer leert de gamer begrijpen hoe je politieke verdeeldheid kan aanwakkeren in een fictieve stadswijk, met behulp van onder meer bots, samenzweringen en nepexperts.
“De game zelf is snel, makkelijk en ironisch, maar de leerervaring die eraan ten grondslag ligt, betekent dat mensen de volgende keer dat ze inloggen op Facebook of YouTube, vaker verkeerde informatie zullen opmerken en deze minder snel zullen delen”, zegt Jon Roozenbeek, psycholoog aan de Universiteit van Cambridge en hoofdauteur van de studie.
Als een vaccin
De gameplay is gebaseerd op het principe van een vaccin: door mensen bloot te stellen aan een zwakke dosis veelgebruikte technieken om nepnieuws te verspreiden, leren ze desinformatie beter herkennen en in de toekomst negeren.
Net zoals een vaccin tegen een virus, zet de aanpak in op voorkoming, eerder dan op genezing, zeggen de ontwikkelaars.
“Proberen om fake informatie te ontmaskeren nadat die zich al heeft verspreid, is als de staldeur proberen sluiten nadat het paard al op de vlucht is geslagen”, zegt Sander van der Linden, directeur van het Cambridge Social Decision-Making lab. “Met deze aanpak proberen we in de eerste plaats de verspreiding van nepnieuws te stoppen.”
Het idee werkt
In een gerandomiseerde studie lieten de onderzoekers 681 personen de betrouwbaarheid van een reeks nieuws- en socialemedia-berichten beoordelen. De helft van de onderzoekspersonen speelde eerst het spel Harmony Square, terwijl de andere helft Tetris mocht spelen.
De waargenomen betrouwbaarheid van verkeerde informatie daalde met gemiddeld 16 procent bij degenen die Harmony Square voltooiden. Het spel verminderde ook de bereidheid om nepnieuws verder te delen, met 11 procent. Belangrijk is dat de eigen politieke voorkeur van de spelers geen verschil maakte.
Achtergrond
Het idee van psychologische 'vaccins' is bedacht in de jaren zestig door de psycholoog William McGuire en wordt inoculatietheorie genoemd. Het volgt een medische analogie: een vaccin is meestal een verzwakte versie van een bepaalde ziekteverwekker die, nadat hij in het lichaam is geïntroduceerd, de productie van antilichamen induceert. Dat voorkomt dat een persoon ziek wordt wanneer hij wordt blootgesteld aan de echte ziekte.
De inoculatietheorie stelt dat hetzelfde kan worden bereikt met (kwaadwillige) overredingspogingen: iemand preventief blootstellen aan een verzwakte versie van een bepaald misleidend argument leidt tot een proces dat verwant is aan de productie van 'mentale antilichamen'. Dat maakt het minder waarschijnlijk dat een persoon later wordt overgehaald door de 'echte' manipulatie. Tijdens het spelen worden spelers blootgesteld aan verzwakte doses manipulatietechnieken door in de schoenen van een nepnieuwsproducent te stappen om de productie van psychologische antilichamen op gang te brengen.
In plaats van zich te concentreren op specifieke voorbeelden, ook wel bekend als issue-based inoculation, bouwt Harmony Square cognitieve weerstand op tegen de technieken die ten grondslag liggen aan een hele reeks politieke desinformatie in een poging om breed spectrum van weerstand te bereiken tegen manipulatie.