Activistische bewegingen zoals “Extinction Rebellion” en “Fridays for Future” pleiten luidruchtig voor ambitieuze klimaatactie. Het zijn protesten die veel media-aandacht hebben getrokken, maar maken ze mensen ook echt meer bereid om actie te ondernemen tegen klimaatverandering? En zo ja, welke proteststrategieën werken het beste?
Recent verscheen er een studie van Markus Ostarek, Cathy Rogers & James Ozden van het Social Change Lab in Cardiff, UK. Die onderzocht of sociale bewegingen de kracht hebben om grootschalige sociale veranderingen teweeg te brengen. Want het is onzeker hoe effectief verstorende tactieken zijn om dit te bereiken.
Om meer inzicht in dit debat te krijgen, voerden de onderzoekers landelijke representatieve enquêtes uit voor en na een weeklange verstorende actie waarbij de protestgroep Just Stop Oil de M25 snelweg in Londen blokkeerde (november 2022, n = 1.415).
Meer steun voor gematigde organisaties
De resultaten suggereren dat de toegenomen bekendheid van een radicale groep door een zeer gepubliceerde geweldloze verstorende protestactie kan leiden tot meer identificatie met en steun voor gematigde klimaatorganisaties (in dit geval, Friends of the Earth) binnen een tijdsbestek van slechts twee weken.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
De studie biedt nieuwe inzichten in de dynamiek van sociale bewegingen en de rol van radicale protesten in het stimuleren van verandering. Het positieve radicale flank-effect dat hier wordt waargenomen, suggereert dat geweldloze radicale acties een grotendeels onbenutte strategische bron kunnen vormen voor gematigde groepen binnen de bredere klimaatbeweging. Oftewel, protesteren kan anderen ook aanzetten tot actie.
Ook een oudere studie uit 2020, gepubliceerd in Socius: Sociological Research for a Dynamic World, zocht een antwoord op deze vraag hoe klimaatprotest invloed heeft op gedrag en houding, meer specifiek in de Verenigde Staten.
Daar zijn de meningen over klimaatverandering sterk verdeeld langs politieke lijnen: Democraten steunen klimaatactie meestal meer dan Onafhankelijken of Republikeinen. De studie onderzocht of klimaatprotesten een averechts effect kunnen hebben, vooral op Republikeinen en Onafhankelijken.
Het onderzoek keek naar drie verschillende soorten klimaatprotesten—vreedzame marsen, burgerlijke ongehoorzaamheid en gewelddadige protesten—hoe ze de publieke opinie beïnvloeden.
Geen negatief effect door klimaatprotest
De resultaten waren bemoedigend. Klimaatprotesten hebben geen averechts effect op Republikeinen—ze hebben simpelweg geen effect. Bij Democraten en Onafhankelijken daarentegen nemen de steun voor klimaatactie toe na protesten.
Het soort protest maakt wel verschil. Vreedzame marsen en daden van burgerlijke ongehoorzaamheid zorgen beide voor meer steun voor klimaatactie, terwijl gewelddadige protesten geen verschil lijken te maken. Vreedzame marsen zijn het meest effectief, maar burgerlijke ongehoorzaamheid, dat vaak meer media-aandacht krijgt, kan toch een breder publiek bereiken en daardoor invloed hebben. Zowel vreedzame marsen als burgerlijke ongehoorzaamheid zijn nuttige middelen voor activisten, omdat ze samen bijdragen aan het vergroten van de publieke steun.
Al met al suggereert de studie dat geweldloze protesten, zoals vreedzame marsen en verstorende burgerlijke ongehoorzaamheid, effectieve strategieën zijn om bewustwording en steun voor klimaatactie te vergroten, zelfs onder mensen die aanvankelijk misschien niet overtuigd zijn. Deze inzichten geven activisten waardevolle handvatten om door te gaan met het bouwen van meer publieke en politieke steun voor de aanpak van de klimaatcrisis.