Voor ieder business model is de hamvraag ‘is er sprake van een levensvatbaar en in de tijd duurzaam initiatief?’ Ook in business modellen voor duurzame producten doen we dat nog steeds door een conventionele kosten-baten analyse te maken. Maar doet dat recht aan de waarde die wordt gecreëerd? Is het überhaupt mogelijk om duurzame business te ontwikkelen als al die impliciete waarden niet worden gewaardeerd? Het antwoord is natuurlijk nee, maar hoe kunnen we het dan anders doen?
Beoordeel je business model op meer dan geld alleen
Bij een traditionele benadering van een business case gaat het er primair om alle kosten en baten in beeld te brengen, deze zo veel mogelijk in euro’s te kwantificeren, om dan onder de streep vast te stellen of het initiatief levensvatbaar is. Dat is een gesloten model: er kan uiteindelijk maar één vergelijking gemaakt worden. Bovendien beperkt het model zich tot het eigen bedrijf. Waarden die voor anderen wordt gecreëerd, worden er niet in meegenomen. Daarom is het tijd voor een open model.
Iedereen in het ecosysteem van een bedrijf moet een vorm van waarde aan hun deelname kunnen ontlenen. Het vraagt ook om een dynamisch model, want er is geen universeel waarden model. In plaats daarvan kan worden gekeken naar alle waarden voor de verschillende partijen.
Verlengde Winst- en verliesrekening
In traditionele business modellen wordt onderaan de streep gekeken naar kosten en opbrengsten in de vorm van geld. Dit kan ook anders door alle waarden die worden gecreëerd in kaart te brengen. Bestaande systemen om te rapporteren over duurzaamheid of impact op milieu en samenleving te meten, zoals ISO 26000 of LCA, kunnen worden gebruikt om deze waarden expliciet te maken. De winst- en verliesrekening wordt met die waarden verlengd. Eigenlijk is dat dus geld voor gevorderden.
Verbreed de kosten en opbrengsten
Kosten en opbrengsten verbreden is niet het enige. Duurzame business modellen vragen erom om ook de waarde die wordt gecreëerd voor anderen in het ecosysteem tastbaar te maken. Dit kun je tot in het oneindige doortrekken. Daarom is het belangrijk te bepalen voor wie in je ecosysteem je waarde wilt creëren. De winst- en verliesrekening van al die partijen zet je naast elkaar. Hierdoor worden kosten voor de een, opbrengsten voor de ander.
Ware winst als resultaat
Door bottom line niet alleen ecologische en sociale waarden mee te nemen (triple bottom line), maar ze expliciet te waarderen en dat niet alleen voor jezelf maar ook voor anderen te doen, bepaal je de ‘ware winst’ van je business model. Dat doet recht aan alle waarden die worden gecreëerd. En welke dat zijn, bepaal je met elkaar.
Dit is natuurlijk nog maar een eerste stap en er moeten er nog vele worden gezet om hier een volwassen model van te maken.
Een eerste stap zetten we op het symposium Nieuwe Business Modellen op 13 november in de Domkerk in Utrecht: bij de presentatie van het boek ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie' is er de mogelijkheid om hierover in discussie te gaan. Tijdens dit symposium wordt dit boek, dat Jan Jonker schreef met 40 auteurs over Nieuwe Business Modellen, ten doop gehouden. Lezers van Duurzaamnieuws.nl kunnen met korting naar dit symposium toe. Indien U zich hier aanmeldt krijgt u € 25,- korting op de entreeprijs van € 195,-
Eric Mieras
