Het aantal zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s neemt naar verwachting de komende jaren sterk toe. Dit zorgt voor een grotere belasting van het elektriciteitsnet. Om die reden moeten netbeheerders extra investeren in het vergroten van de netwerkcapaciteit.
In een studie van internationaal consultancybedrijf Ecofys is de vraag beantwoord of slimme flexibiliteitsopties - die vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar afstemmen - een alternatief zijn voor het verzwaren van het elektriciteitsnet met extra kabels. De conclusie is dat de inzet van flexibiliteitsopties netverzwaring kan voorkomen of uitstellen, met name in het middenspanningsnetwerk. Dit zal op termijn een besparing in de netwerkkosten van maximaal €120 per jaar per huishouden opleveren. De kostenbesparing is het grootst in het scenario waarin elektrisch vervoer sterk toeneemt
Kostenbesparing in alle scenario’s
Met behulp van fijnmazige informatie-uitwisseling en nieuwe technologie kunnen vraag en aanbod op het elektriciteitsnet beter op elkaar worden afgestemd. Dit maakt het mogelijk om de benodigde extra kosten voor de verzwaring van het net te voorkomen of uit te stellen. In de studie van Ecofys zijn de systeemkosten vergeleken in een situatie zonder en een situatie met flexibiliteitsopties, in deze studie congestiemanagement genoemd. Daarbij zijn drie scenario’s tot 2050 bekeken met steeds één dominante technologie: zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s. Flexibiliteitsopties kunnen de piekvraag verlagen, bijvoorbeeld door warmte te bufferen of door opslag van elektriciteit in batterijen. Ook kan de vraag worden uitgesteld door bijvoorbeeld de elektrische auto slim op te laden en warmtepompen slim aan te sturen. De inzet van flexibiliteitsopties leidt tot een kostenbesparing in alle scenario’s. De grootste besparing vindt plaats in het scenario waarin het aantal elektrische auto’s sterk toeneemt. De stijging van de kosten voor het elektriciteitsnetwerk kan in dit scenario 47% lager uitvallen.
Maatwerk per elektriciteitsnet
De belangrijkste conclusie is dat flexibiliteitsopties bijdragen aan kostenefficiënt netbeheer. Elk elektriciteitsnet heeft echter andere kenmerken. Een optimale oplossing vraagt dus om maatwerk. Op het laagspanningsnet zijn de mogelijke besparingen beperkt. Hier kunnen flexibiliteitsopties de noodzaak tot netverzwaring in het beste geval uitstellen, maar in de gehanteerde scenario’s niet volledig voorkomen. Dit is omdat ook bij inzet van congestiemanagement aanpassing van het net nodig blijft. Als er eenmaal een aanpassing moet plaatsvinden zijn de kosten van additionele capaciteit lager dan de kosten die met congestiemanagement gemoeid zijn.Op het middenspanningsnet kunnen de additionele jaarlijkse kosten dankzij flexibiliteitsopties met 31% afnemen. Inzet van flexibiliteitsopties leidt ook tot lagere kosten op het hoogspanningsnet. Flexibiliteit creëert extra waarde als dit gebruikt wordt op de energiemarkten. Wanneer flex voor meerdere doeleinden wordt gebruikt, maakt dit de business case beter. De komende tijd moet meer ervaring worden opgedaan met nieuwe technologieën en procedures om de betrouwbaarheid van flexibiliteitsopties te kunnen waarborgen. Met als doel een robuust net dat de verduurzaming van het energiesysteem voluit faciliteert tegen de laagst maatschappelijke kosten.
De figuur laat de opbouw van de jaarlijkse kosten zien in een situatie zonder en een situatie met congestiemanagement. De kosten voor flexibiliteit die nodig zijn voor congestiemanagement worden vooral terugverdiend met de besparingen in het midden- en hoogspanningsnetwerk.
Het volledige rapport is beschikbaar om te downloaden.