Het sluiten van alle Nederlandse kolencentrales levert 4,7 miljard euro aan extra welvaart voor Nederland op. Deze welvaartswinst wordt grotendeels veroorzaakt door vermeden kosten voor schade aan volksgezondheid en klimaat. Dit blijkt uit onderzoek van SEO in opdracht van Natuur & Milieu, waarin alle maatschappelijke kosten en baten zijn doorgerekend van het vervroegd sluiten van de kolencentrales.
Door alle kolencentrales te sluiten, bespaart Nederland maar liefst 8 tot 10 miljard op het tegengaan van gezondheids- en klimaatschade: dit zijn de maatschappelijke baten, ofwel financiële voordelen. Maatschappelijke kosten zijn er ook, door winstverlies voor eigenaren van kolencentrales en een lichte stijging van de energieprijs. Maar na aftrek van deze kosten blijft er nog steeds een forse netto welvaartswinst over van 3,6 tot 4,7 miljard euro.
“De uitkomst van het onderzoek is glashelder: heel Nederland is erbij gebaat als de vijf nog draaiende centrales zo snel mogelijk dicht gaan,” aldus Geertje van Hooijdonk, hoofd Energie bij Natuur & Milieu. “Het recente voornemen van staatssecretaris Dijksma om de twee oudste centrales te sluiten is een mooie eerste stap, maar Nederland profiteert pas echt als alle vijf de centrales worden gesloten. Daarmee komen ook onze klimaatdoelstellingen in een klap binnen handbereik.”
Gezondheid en Klimaat
De maatschappelijke baten bestaan voor ongeveer de helft (3,4 tot 4,2 miljard) uit vermeden gezondheidskosten. De uitstoot van fijnstof, kwik en NOx zorgt voor gezondheidsproblemen bij mensen en schade aan de natuur. Zo zorgt de luchtvervuiling uit de centrales voor een verminderde kwaliteit van leven en voortijdig overlijden bij omwonenden, onder andere door luchtwegaandoeningen en cognitieve stoornissen. Het sluiten van de kolencentrales heft direct de bijbehorende luchtvervuiling van deze centrales op.
Ook het klimaat is direct gebaat bij sluiting van de centrales: de hierdoor vermeden CO2-kosten komen neer op 4,5 tot 5,6 miljard euro. Dit bedrag bespaart Nederland, doordat er minder geld hoeft te worden besteed aan maatregelen voor het tegengaan van klimaatschade. “Kolenstroom is veruit de meest vervuilende vorm van energie die in Nederland wordt opgewekt.,” aldus Van Hooijdonk, “Deze vijf centrales veroorzaken maar liefst 11 procent van onze nationale CO2-uitstoot: buitenproportioneel hoog vergeleken met schonere energiebronnen.”
Maatschappelijke kosten
De maatschappelijke kosten bestaan vooral uit winstverlies voor energiebedrijven en een lichte stijging van de energieprijs. Het totale winstverlies blijkt echter een stuk lager te liggen dan de 5-6 miljard die de kolencentrale-eigenaren vaak noemen. Het sluiten van de centrales betekent weliswaar een verlies aan inkomsten, maar zorgt ook voor extra winst, o.a. uit schonere energie-opwek, waardoor het nettoverlies voor alle energiebedrijven uitkomt op 1,5 tot 1,9 miljard. Ook de kosten op de energierekening vallen mee: als de gestegen energiekosten volledig worden doorberekend aan de consument, kost dit gemiddeld 12 euro extra per jaar per huishouden.
Leveringszekerheid en werkgelegenheid
voor de leveringszekerheid en werkgelegenheid hoeven we de centrales niet draaiende te houden: het sluiten van de centrales heeft hier nauwelijks tot geen effect op. De werkgelegenheid verschuift binnen een paar jaar naar andere sectoren en Nederland heeft voldoende andere energiebronnen om de weggevallen capaciteit op te vangen zonder fluctuaties in het stroomnet.
Over het onderzoek
SEO heeft deze kengetallen-kosten-batenanalyse uitgevoerd in opdracht van Natuur & Milieu. In het onderzoek is rekening gehouden met alle bekende en te berekenen effecten van het sluiten van de kolencentrales, waaronder verlies en winst voor energieproducenten en kosten op de energierekening. Maar ook klimaat- en gezondheidseffecten worden vertaald naar monetaire kosten en mee berekend. Zo ontstaat er een volledig beeld van alle kosten en baten voor de Nederlandse samenleving. Het volledige onderzoek is hier te downloaden.