Binnenkort zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer. De kloof tussen de kiezer en de politici lijkt groter dan ooit. En meer politieke partijen dan ooit strijden om de gunst van de kiezer. De partijen zetten alles op alles om zichzelf te profileren. Van nepaccounts tot doorrekeningen van het Centraal Planbureau. Het is tijd voor een nieuwe aanpak: Wei Wu Wei, het nieuwe business model voor de politiek.
Afgelopen zomer bezocht ik exponentieel groeiende bedrijven in Silicon Valley. De race naar het presidentschap was in volle gang en in de marge van de bedrijfsbezoeken werd gesproken over Trump en Clinton. ‘We hate them both’ was een opmerkelijke rode draad. Uiteindelijke heeft de ontevreden kiezer de doorslag gegeven. Hun gemekker heeft Trump aan de macht geholpen, in de hoop dat zij het beter krijgen door een nieuw daadkrachtig bestuur. Trump is driftig aan het scheren, maar tot op heden is er nog weinig wol.
In Nederland zien we dat er ook flink geblèt wordt. Nep accountants zijn overgewaaid uit de VS en worden ingezet om anderen zwart te maken. En zodra het Centraal Planbureau de verkiezingsprogramma’s doorrekent, worden die vanuit iedere partij naar hun eigen voordeel uitgelegd. Maar wat zeggen die doorrekeningen, als ze maar voor een klein deel de effecten van alle maatregelen kunnen voorspellen? Waarde voor kiezers zit hem niet slechts in financiële waarde. Ook in andere waarden, zoals met plezier naar het werk gaan, fit en gezond zijn, een gezonde leefomgeving, et cetera.
Nieuwe Business Modellen: meervoudige waardecreatie
Met een hip woord doelen we dan op ‘meervoudige waardecreatie’. Dat is waar het bij nieuwe business modellen in wezen om gaat. Het zijn initiatieven die leiden tot nieuwe business en gelijktijdig andere waarden realiseren, waarmee oplossingen geboden worden voor uitdagingen waar de maatschappij voor staat. Oplossingen op het vlak van de energietransitie, het op duurzame wijze voeden van 9 miljard mensen in 2050, zorgen dat iedereen mee kan doen en profiteert, et cetera.
Het mooie is dat het in Nederland best wel goed gaat. Er zijn lang niet zo veel ontevreden mensen als in de VS. Sterker nog, er zijn veel mensen die Nederland mee willen veranderen. Er zijn immers nog nooit zoveel (nieuwe) politieke partijen actief. De vraag is hoe we de energie van al deze veranderaars, kantelaars en verbeteraars, zowel in de politiek als buiten de politiek, tot wasdom kunnen brengen.
Wei Wu Wei
Het duizenden jaren oude boek Dao De Jing verwijst naar het karakter ‘Wei Wu Wei’: handelen door niet te handelen. Het heeft weinig nut om onder druk maatregelen in te voeren: soms kun je beter zelf even niets doen. Daarmee ontstaat er ruimte voor een ander om tot een oplossing te komen. Oplossingen die meervoudige waarde creëren en bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen.
In plaats van daadkracht, lijkt draadkracht het antwoord. Verbindingen leggen met partijen en mensen die vanuit een innerlijke drive willen bijdragen om de maatschappij mooier te maken. Dat doe je niet door hard te schreeuwen, maar door een stap opzij te maken en anderen te faciliteren. Door bijvoorbeeld een revolverend fonds met risicodragend kapitaal ter beschikking te stellen. Een mooi voorbeeld is de ‘Kracht van New Business in Oss’. Laat mensen zelf hun initiatieven opzetten. En ja, dat zal regelmatig mislukken. Maar dat is niet erg. In Sillicon Valley houden ze ervan om fouten te maken. Met meer dan de helft van alle economische activiteit in de VS, doet die regio het zo slecht nog niet.
Het nieuwe business model voor de politiek: Wei Wu Wei. Iets doen door niets te doen. De huidige bemoeienis minderen om nieuwe initiatieven aan te jagen en onze samenleving meer te verbinden. Dat vraagt lef. Loslaten van oude patronen en vertrouwen geven aan anderen. Maar wees gerust. Als er één schaap over de dam is, dan volgen er meer.
Erik van den Oord
is eigenaar van adviesbureau Ivanhoe Management. Ivanhoe helpt ondernemers en ondernemende organisaties op het vlak van leiderschap en duurzaamheid. Erik is ervaringsdeskundige bij het opzetten van nieuwe business modellen en co-auteur van de bestseller ‘Nieuwe Business Modellen; samen werken aan waardecreatie’.