Als je er achter wil komen hoe transitie in de praktijk verloopt, of idealiter zou kunnen verlopen, dan is het goed om daar Oost Knollendam als startpunt voor te kiezen. Want in Oost Knollendam worden burgermeesters gevormd, de mensen die duurzaamheid in praktijk brengen en daar de maatschappij bij betrekken.
“Als ik vandaag als burgemeester werd gekozen, zou ik een plan hebben voor de komende vijftig jaar,” zegt een deelnemer na afloop van het visievormingsproces op Schouwen-Duiveland. Een uitspraak die de kern goed weergeeft: aan de slag gaan met een heldere visie op de toekomst van de regio. Anders denken en anders doen dan anderen, doen wat anderen niet doen.
Duurzame ontwikkeling vraagt op lange termijn om een omslag in denken, doen en organiseren. Steeds meer overheden hebben duurzaamheid in hun beleid verwerkt. Zij stellen doelstellingen vast en zetten stimulerende maatregelen en monitoringsystemen in. Toch is het lastig om duurzaamheidmaatregelen daadwerkelijk te implementeren. Dat vereist veel creativiteit en vernieuwing. Met wetgeving kan slechts een minimum bijdrage worden afgedwongen. En met enkel subsidies kunnen overheden geen vernieuwende praktijken afdwingen.
Ook voor lokale koplopers is het lastig en tijdrovend om met innovatieve projecten, producten en diensten in te breken op het gangbare denken en doen. Nieuwe concepten ontwikkelen tot marktrijpe producten is een uitdaging op zich. Zeker als daarnaast nog wetgeving, procedures en heersende normen in de weg staan, wat vaker wel dan niet het geval is.
De Burgermeesteracademie wil met een proces van actieve participatie op een radicale manier werken aan duurzame ontwikkeling. Een manier waarbij actief innoverende burgers als burge(r)meesters centraal staan. Deze benadering helpt gemeentes, provincies en lokale pioniers om samen innovatieprocessen te versnellen. De methode schept ruimte om te pionieren en biedt beleidsmakers een proces om mogelijkheden voor innovatie te verkennen die passen in hun regio.
Zoals in Leeuwarden. Twintig jaar terug plaatste de gemeente de wijk Achter de Hoven op de slooplijst: het was een verpauperde vrijstaat met drugs en prostitutie geworden. Maar de buurt wilde het zelf oplossen. Ondanks initiële aarzelingen van de gemeente lukte het de bewoners toch om samen met een architect tot een plan te komen waardoor er een deel nieuwbouw kwam en een deel behouden bleef. ‘Opbouwwerker’ Douwe Beimin ligt toe hoe het allemaal begon: ‘Het lastige van dit succes was dat de gemeente dacht: nu zijn wij klaar hier. Maar dit is een achterstandswijk en Leeuwarden is een HBO stad. De wijk trekt sindsdien veel studenten die geen binding hebben met de wijk. De inkomens zijn laag en de zorg kosten en energie rekeningen blijven stijgen: wij verwachten dat bewoners in de knel komen met hun hypotheken. Daar moet je wat aan doen! Er is nu weer een gevoel van we kunnen het zelf wel. Om dingen voor elkaar te krijgen hoef je de gemeente niet om geld te vragen je moet alleen wat gekken bij elkaar hebben en niet ontmoedigd raken.
’ Een jaar geleden is de energie coöperatie opgericht: ‘alles mag van opwekking tot besparing’. De landbouw coöperatie is in oprichting want het bewoners platform faciliteert initiatieven van bewoners en de wijk wil een groene long van Leeuwarden blijven. Nu worden ‘vage’ plantsoenen met bodem bedekkers opnieuw nuttig groen: de fruitbomen worden teruggeplaatst en iedereen wil leren snoeien. En de tuin van een zorgcentrum wordt er bij betrokken: geen kosten voor onderhoud meer voor de instelling, gratis groenten voor de keuken en therapeutisch werk voor de patiënten.
Hannah van der Feen is door het platform gevraagd om te onderzoeken hoe een zorgcoöperatie de bewoners kan helpen in tijden van bezuinigingen. ‘Mensen dreigen te vereenzamen, je moet zorg en welzijn verbinden: het gaat erom dat iemand zich goed voelt ‘ Ze draait het systeem om: wat gebeurt er als bewoners zelf aangeven wat er aan zorg en welzijn moet gebeuren? Het ontbreekt Hanna niet aan ideeën ze ziet huiskamerrestaurant in plaats van maaltijd verstrekken, geld besteed aan een wasserette en naaiservice in plaats van huishoudelijke hulp budgetten en riksja’s als goedkoop vervoer voor en naar de huisarts. En de chauffeur gaat mee binnen gaat voor een kopje thee. ‘Het draait om menselijke aandacht.’
Pepik Henneman, organisator van de Burgermeesteracademie en auteur van het gelijknamige boek: “Wij laten zien hoe je met creativiteit, het gevoel voor urgentie en de scherpe transitieanalyses van een groep burge(r)meesters een frisse blik kunt werpen op de dynamiek en kwaliteiten van een regio. En hoe je met nieuwe concepten kunt inbreken in gangbare manieren van denken, doen en organiseren. Uit dit proces ontstaat een regionaal netwerk van koplopers en vernieuwers en een gezamenlijk verhaal, ambitie en draagvlak. Mensen die de richting voor veranderingen in de regio agenderen en die lokaal vernieuwende projecten implementeren.”
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
