Peilingen voor de Tweede Kamer: zet de BBB factor ook door in Den Haag?

[ Update ] Hier vind je een actueel overzicht van de peilingen, in de aanloop naar de volgende tweede kamerverkiezingen. Die staan voor 2025 op de agenda, maar misschien hoeven we niet zolang te wachten. 

Voor de regeerbaarheid van het land zal het niet veel uitmaken. Met 17 partijen en nog een paar afsplitsingen is het land zo goed als onregeerbaar geworden. En steeds meer mensen weten niet meer op welke partij ze zouden moeten stemmen.

Rechts blok groter dan de coalitie

We zagen al dat de politieke incompetentie gevolgen lijkt te krijgen voor de VVD, die in de peilingen van Peil.nl / Maurice de Hondt op 15 januari 2023 gezakt is naar 20 zetels. In de laatste peilingen krabbelt de club van Rutte weer wat terug.

De regeringspartijen hebben volgens Peil.nl nu samen nog steeds maar 45 zetels (-33). Dat zijn er minder dan PVV, JA21 en BBB nu samen hebben (48). In de Peilingwijzer staat de coalitie op 53 zetels, nog altijd ver onder water.

Ook het vertrouwen in de regering is minimaal met 39%.

Wordt Groningen het Waterloo voor Rutte?

In de laatste peilingen is de uitkomst van het eindrapport over de gaswinning in Groningen nog niet meegenomen. Het rapport is vernietigend over het optreden van de opeenvolgende regeringen Rutte. Dat is het volgende overduidelijke debacle voor de premier. Die trad al een keer af vanwege de puinhoop in de toeslagenaffaire. Groningen lijkt nu nog van een hogere orde, want de ontkenning van de problemen was moedwillig. Wat de gevolgen hiervan voor de coalitie zijn gaan we waarschijnlijk in de komende peilingen zien.

Omtzigt als geheime wapen, of Edith Schippers?

In de peilingen voor de tweede kamer worden overigens alleen de gekozen partijen meegenomen. Lijst Omtzigt is daar niet bij. Interessant om te zien is de grote aanhang, als hij wel wordt meegenomen. Bij Maurice de Hond zou Pieter Omtzigt in zijn eentje de grootste partij worden (peiling Augustus 2022).

Of dat de politiek helpt om stabieler te worden is maar heel de vraag. Want gaat het alleen om proteststemmen, of heeft Nederland het nu eindelijk echt gehad met Rutte? En wat wordt het effect van de terugkeer van Edith Schippers in de VVD? Aan het vertrouwen in de politiek zal dat in elk geval weinig bijdragen.

Betrouwbaarheid peilingen

Een belangrijke vraag is natuurlijk hoe betrouwbaar de peilingen een uitslag voorspellen. Bij de vorige verkiezingen in 2017 was die betrouwbaarheid redelijk hoog. Vooral het gemiddelde van alle peilingen, weergegeven door de peilingwijzer, gaf een goede indicatie. Belangrijkste afwijkingen in 2017 waren het onderschatten van de VVD en het overschatten van de uitslag voor GroenLinks.

Interessant om te vermelden is dat de peiling van Eenvandaag, die nu het hoogste zetelaantal voorspelt voor de VVD, er de vorige verkiezingen nog ruim onder zat. Wanneer dat voor de komende verkiezingen opnieuw het geval zou zijn, zou de VVD nog meer winnen dan nu wordt voorzien. Overigens lijkt de aanhang van Rutte parallel te lopen met de hoeveelheid publiciteit die hij in de media toebedeeld krijgt als gevolg van de coronacrisis, niet op basis van de waardering daarvoor. Aanwijzing daarvoor is de terugval gedurende de zomervakantie, en de stijging daarna in de peilingen, ondanks de toenemende kritiek op het beleid.

Een peiling van Eenvandaag bij het tienjarig jubileum van Rutte als premier liet zien dat er door de partijen heen een meerderheid Rutte ook als premier voor een volgende regering kan accepteren. Dat lijkt wel een negatieve keuze: veel reacties noemen dat Rutte nog de meest stabiele factor in de Nederlandse politiek is.

De grootste verschillen in de peilingen komen voor tussen Eenvandaag / Ipsos  (VVD hoog, Forum laag) en Peil.nl van Maurice de Hond.

Wat is een politieke peiling

Politieke peilingen vertalen individuele meningen van burgers naar een collectief beeld van de publieke opinie. Als dit op een gebrekkige en vertekende wijze gebeurt, ontstaat een misleidend beeld dat afwijkt van de werkelijke opvattingen van de bevolking. Dat komt doordat peilingen werken met een steekproef. Dat is een kleine groep mensen waarvan wordt verondersteld dat de gemiddelde samenstelling representatief is voor de bevolking als geheel. De samenstelling van de steekproef en de manier van vragen stellen zijn belangrijk voor de uiteindelijke kwaliteit.

Hoe werkt een politieke peiling

Peilingen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Ze worden georganiseerd door gespecialiseerde bureau's. Sommige daarvan beschikken over zogenaamde panels. Dat zijn bestanden van deelnemers die zich hebben aangemeld om aan peilingen mee te werken. Die worden op diverse kenmerken geselecteerd, zodat een representatieve weergave van de bevolking ontstaat. Vragen van een peiling worden telkens onder een deel van het panel uitgezet.

Een andere manier is om voor elke peiling nieuwe mensen spontaan te benaderen met een vraag om deelname. Door de verschillen in aanpak ontstaan er ook verschillen in de peilingen van de verschillende organisaties. Zo scoort de VVD doorgaans lager in de peilingen van Maurice de Hond, dan bij de anderen.

De Peilingwijzer geeft een overzicht van het gemiddelde van alle peilingen.

Allepeilingen.nl vergelijkt de politieke peilingen van zeven bronnen, verzameld in een overzicht. Je kunt ook direct naar de afzonderlijke overzichten van de individuele peilers, en er is een lange historie zichtbaar:

Kantar Public, peil.nl van Maurice de Hond, de politieke barometer van Ipsos Synovate, I&O Research, de Stemming van Een Vandaag, LISS panel en NOS Peilingwijzer.

Kijk hier voor een overzicht van alle kieswijzers.