• Service
  • Over ons
  • Leden
  • Vacatures
  • Contact
Duurzaamnieuws
  • Home
  • Nieuws
  • Kort nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Klimaat
  • Economie
  • Vakantie
  • Corona
  • Kantelpunten
  • Zoek
  • Menu Menu

De echte oorzaak van de crisis en het echte einde van de groei

11 februari 2013|doorPeter van Vliet|ineconomie, energie, geld

Er komt echt een einde aan de economische groei. Dat horen we wel vaker vanuit de duurzame hoek. Maar nu komt een van de grootste en invloedrijkste moneybrokers in de wereld, Tullett Prebon, met dat bericht. In een persbericht over hun recente rapport Perfect Storm zegt Dr Tim Morgan, hoofd research van het bedrijf: ”De wereldeconomie stevent op een dodelijke samenval af van vier kritieke factoren – de fall-out van de grootste schuldenballon in de geschiedenis, een desastreus experiment met globalisering, het masseren van gegevens zodat de werkelijke economische trends onzichtbaar blijven en de op ons afstormende ‘energy-returns-cliff’, het moment waarop de netto opbrengst van de energiewinning in elkaar stort.”

Deze vier ontwikkelingen samen gaan er voor zorgen dat twee eeuwen van economisch groeibeleid nu vol in de achteruitversnelling gaan. De belangrijkste aandrijver daarin is het wegvallen van de energiehefboom. Kostte het in 1990 nog een eenheid energie om er veertig te winnen, nu halen we met moeite 1 op 17 en koersen we hard op de kritische grens af van 1 op 15. Die grens is zo kritisch omdat voorbij dit punt de kosten voor het winnen van elke extra eenheid energie exponentieel toenemen. Dat moment bereiken we ergens in de komende tien jaar. En het einde van goedkope energie is het einde van de economie zoals we die kennen.

Bovenop het einde van goedkope energie stapelen zich dan nog drie andere effecten die het gevolg zijn van korte termijn denken en ongebreidelde winstmaximalisatie. Over de kredietcrisis hoeven we niet zo veel meer te zeggen. Die zal ook volgens Morgan uiteindelijk uitmonden in het aanzetten van de geldpers, met hyperinflatie en ineenstorting van het financiële systeem en mogelijk de hele maatschappij als resultaat.

Dat globalisering leidt tot kannibalisering van de economie is minder bekend. Toch is het mechanisme simpel: in de afgelopen dertig jaar hebben geïndustrialiseerde landen veel van hun productie uitbesteed naar lageloonlanden. De consumptie in de exporterende landen bleef echter stijgen in plaats dat deze aan de dalende productie werd aangepast. En doordat met de productie ook de werkgelegenheid de deur uit werd gedaan, moest die consumptiegroei worden gefinancierd met schuld. Want ook het inkomen, dat met de productie werd verdiend, was geëxporteerd. Het resultaat is zichtbaar in de toenemende schuld in verhouding tot het BNP (bruto nationaal product) van landen. Als illustratie: voor de VS was de totale schuld van overheid, bedrijven en burgers in 1980 nog 176% van het BNP, in 2009 was dat 381%.

Waarom hebben we dat niet eerder gezien? Dat wordt verklaard door ontwikkeling nummer 3. Sinds het begin van de jaren zestig, onder aanvoering van John F. Kennedy, worden economische statistieken aangepast. Inflatie en werkgelegenheid worden gemeten aan een mandje van categorieën, dat naar behoefte kan worden aangepast. Op die manier bleven de cijfers in lijn met de voorspellingen en kon economische groei worden aangetoond. Maar meer waarschijnlijk is dat er al sinds 1990 feitelijk geen economische groei meer is, als de financiering van die groei in de cijfers wordt meegenomen. Ook de werkelijke  werkloosheid is aanmerkelijk hoger dan de statistieken laten zien.

En dan is er dus nog de prijs van energie, of meer precies, het wegvallen van de hefboom van de energieproductie: het kost steeds meer energie om energie te maken, totdat het moment komt waarop we er meer in moeten stoppen dan er uit komt.

Hoe zijn we daar zo afhankelijk van geworden? Tot ongeveer 1750 bestonden alle economische goederen uit het resultaat van menselijke arbeid: voedsel, huisraad, wapens, werktuigen en huizen. Met uitvindingen die energie omzetten in arbeid, zoals de stoommachine, werd het maken van goederen steeds meer afhankelijk van energie en steeds minder van menselijke arbeid. Zo konden er veel meer goederen geproduceerd worden dan mensen ooit op eigen kracht zouden kunnen maken. Die verhouding explodeerde volledig met de ontdekking van olie.

Om het allemaal nog wat erger te maken, ontstond op dat moment ook een, naar nu lijkt dodelijke, afhankelijkheidsrelatie tussen geld en olie: voor 1800 waren vrijwel alle producten die met geld te koop waren, product van menselijke arbeid. Nu, in 2013, bestaan de kosten van producten voor 99,5% uit vergoeding van energie en voor 0,5% uit vergoeding voor arbeid.

Die relatie zorgt voor een exponentiële stijging van de kostprijzen: fossiele energie wordt duurder als gevolg van schaarste, resterende voorraden zijn moeilijker winbaar en / of hebben een lagere calorische waarden, zodat er meer nodig is om de zelfde hoeveelheid energie te produceren en er is steeds meer input van energie nodig om bruikbare energie te produceren. Om de economie blijvend te laten groeien zijn dus zowel een eindeloze voorraad energie als een oneindige voorraad geld nodig.

En duurzame, hernieuwbare energie dan, of schaliegas? De magische factor is ook hier ‘energy returns on energy invested’ (EROEI). En de EROEI voor schaliegas ligt nu bij het begin van de winning al rond 1 op 5.  De EROEI van windenergie is momenteel vergelijkbaar met die van fossiel, maar kan ook snel toenemen als gevolg van stijgende onderhoudskosten van windparken, die momenteel volgens de onderzoekers nogal worden onderschat.

De enige echte uitweg is of een plotselinge, onverwachte uitvinding van een schone en schier oneindige goedkope energiebron, of grootschalig overstappen op CSP, concentrated solar power. De zonne-energie variant waarbij spiegels worden gebruikt om met zonnewarmte stoom te produceren waarmee elektriciteit wordt opgewekt. Maar ook dat halen we vrijwel zeker niet op tijd. Goed voorbereiden op een leven na de groei lijkt dan ook de enige realistische optie.

Download het rapport ‘Perfect Storm’

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
  • Delen op Facebook
  • Delen op LinkedIn
  • Delen via e-mail
Goed dat je Duurzaamnieuws leest. Hier vind je breed inzicht in actuele ontwikkelingen rond duurzaamheid, klimaat en veiligheid. Dat bieden we onafhankelijk, zonder subsidies, overheidssteun of rijke aandeelhouders, maar vooral met hulp van bijdragen van onze lezers. We willen zo lang mogelijk onze informatie gratis aanbieden en voor iedereen toegankelijk houden, omdat het zo belangrijk is dat iedereen meedoet aan de omslag naar duurzaamheid en daar goed en eerlijk over geïnformeerd is.

Dit is een belangrijke tijd, waarin we de richting van de toekomst bepalen. Krijgen we klimaatverandering en de pandemie onder controle? Kunnen we onze veiligheid in stand houden? Nemen we de juiste maatregelen, ook voor een eerlijker samenleving? Als je kunt, is dit een mooi moment om ons te helpen. Steun ons als lid of donateur. Dank je wel.

Hier kun je lid worden.
En hier kun je doneren.



Wil je ons liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan hier aan voor de gratis nieuwsbrief.

Alvast bedankt - en blijf veilig en gezond!
Team Duurzaamnieuws

Nieuws

  • nul op de meterVerduurzaming per wijk helpt tegen energiearmoede28 maart 2023 - 13:32
  • Duurzaam de week door DDWD Duurzaam De Week Door 1226 maart 2023 - 14:45
  • air pollution EU houdt deur open voor auto’s op e-brandstoffen25 maart 2023 - 13:41
  • wilde bij Pesticiden veranderen gedrag van bijen meer bij warmer weer25 maart 2023 - 10:50
  • duurzaamheidsverslag Duurzaamheidsverslag wordt gemeengoed bij bedrijven25 maart 2023 - 10:39

Inzicht

  • toekomst van ons voedselRegeneratieve landbouw moet concreter en beter meetbaar22 maart 2023 - 15:06
  • agro industrieZorgen groene subsidies voor meer protectionisme?19 maart 2023 - 14:19
  • plastic afval Wat kan ik daar nu aan doen?11 maart 2023 - 10:16

Opinie

  • nieuwe duurzaamheid houdt ons overeind We hebben een nieuwe duurzaamheid nodig4 januari 2023 - 17:01
  • ontmenselijking 2022 het jaar van ontmenselijking11 december 2022 - 11:00
  • Een sprong in de tijd9 november 2022 - 09:16
meewind 23 02

Duurzaamnieuws wordt mede mogelijk gemaakt door:

elektrischeautolease.nl - elektrische auto leasen

energie aanbiedingen
energie vergelijken

Service

  • Gratis nieuwsbrief
  • Lid worden
  • Doneren
  • Privacy policy
  • Blog
  • Mastodon

Rubrieken

  • Nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Info

Onderwerpen

  • Energie
  • Economie
  • Klimaat
  • Voeding
  • Hormoonverstoorders
  • Kantelpunten
  • Corona

Creative Commons-Licentie

CC uitsluitend van toepassing op tekst redactie. Overige content alle rechten voorbehouden aan auteurs / producenten.

Duurzaamnieuws, nieuws over duurzaamheid

is een uitgave van stichting iNSnet.

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
duurzaam nieuws en duurzame informatie op facebook
duurzaam nieuws en duurzame informatie op twitter
duurzaam nieuws en duurzame informatie op rss
Ministeries trachten duurzame lokale energie te saboterenNew York wil schuimplastic verpakkingen verbieden
Scroll naar bovenzijde

AVG Toestemmingen

Bij duurzaamnieuws.nl nemen wij uw recht op privacy serieus. Wij plaatsen enkele cookies die nodig zijn om onze website optimaal te laten functioneren. Onderstaand ziet u welke verplichte en optionele toestemmingen u ons verleent om uw persoongegevens te verwerken op deze website. Als u deze toestemmingen wilt intrekken klikt u op 'Vergeet mij' onderaan deze pagina.

Privacy verklaring | Sluiten
Instellingen