Bij duurzame energie gaat de eerste gedachte al snel naar zonnepanelen of windmolens. Maar er zijn natuurlijk meer vormen beschikbaar. Bovendien gaan zon en wind (en ook waterkracht) vooral over stroom, terwijl uiteindelijk de meeste energie wordt gebruikt voor het opwekken van warmte. Die warmte is al gratis onder onze voeten beschikbaar en we praten dan over geothermie of aardwarmte. We moeten ze er wel nog 'even' uithalen.
In vulkanisch actieve gebieden zoals in IJsland is warmte‐ en elektriciteitswinning uit warmwaterbronnen of geisers nabij het aardoppervlak al lang bekend, maar ook in Nederland is geothermie mogelijk. In verschillende gebieden zijn immers watervoerende lagen beschikbaar met een geschikte temperatuur voor o.a. de verwarming van gebouwen. Hoe dieper men in de ondergrond boort, hoe warmer het wordt. In onze ondergrond stijgt de temperatuur ongeveer met 30 °C per kilometer bij een startwaarde van ongeveer 10°C aan het aardoppervlak (maaiveld). De ondergrens voor directe verwarmingstoepassingen is ongeveer 25°C. Hiervoor dien je dus al 500 m diep te boren.
In ondiepere lagen kun je wel tijdelijk warmte en / of koude opslaan, maar strikt genomen vallen WKO of warmte-koude opslagtoepassingen niet onder geothermie.
Aardwarmtewinning werkt doorgaans met het aanboren en oppompen van warm water in diepe lagen in de ondergrond. Hiervoor dienen één of meerdere diepe boringen gedaan te worden. Eenmaal geïnstalleerd nemen deze bronnen een minimum aan ruimte in en zorgen zij niet voor overlast.
Aardwarmte kan bovendien op veel plaatsen lokaal toegepast worden en draagt bij tot de diversificatie van onze energievoorziening. Inzetten op geothermie verhoogt daarom ook de leveringszekerheid van onze energietoevoer. Daarbij geldt dat wanneer een installatie eenmaal opgezet is, de energiekosten voor lange tijd stabiel en voorspelbaar zijn. In vergelijking met andere hernieuwbare energiebronnen is geothermie ook niet afhankelijk van bijvoorbeeld externe weersomstandigheden.
Er zijn inmiddels verschillende aardwarmteprojecten die warmte leveren. Een van de meest bijzonder ligt in Heerlen, waar warm water uit oude mijnschachten wordt gebruikt om huizen en kantoren te verwarmen. Verder zijn er verschillende projecten in de tuinbouw, in Pijnacker, Bleiswijk en in Vierpolders, waar een groep van ondernemers in de glastuinbouw het project gezamenlijk dragen.
In Vierpolders wordt water van 2200 meter diep en met een temperatuur van 85 graden opgepompt en gebruikt voor de verwarming van diverse kassen. Het project heeft een verwacht vermogen van 17 à 22 MWth. Daarmee kan, naast een grote reductie van de CO2 uitstoot, een kostenbesparing worden bereikt tot 40% van de energiekosten. Daarmee is de investering van bijna 21 miljoen Euro snel terugverdiend en kan op het project een gezond rendement worden gehaald. Financiële prognoses zijn bij aardwarmteprojecten zeker, vanaf het moment dat de put geslagen is. Het boren van de put is het moment van risico. Vanaf dat moment is de levering van energie verzekerd en constant voor de hele looptijd van het project. Wanneer ook de afnameprijs van de energie vooraf is vastgelegd, is de exploitatie gedekt.
Het project in Vierpolders is ook vanuit financieel perspectief uniek: naast de participerende ondernemers en financiers is het ook mogelijk voor particulieren om mee te investeren. Dat kan middels het fonds Regionaal Duurzaam van Meewind.