Energiebelasting voor gas en elektriciteit leveren de schatkist vele miljarden die ze niet kunnen missen. Energiebesparing kost de staat te veel geld. Zouden we bijvoorbeeld gloeilampen vervangen door LED verlichting en op die manier 25% van ons totale nationale stroomverbruik (totale verbruik is ca 110 miljard kWh) besparen, kost het de staat 4 miljard per jaar.
Ook als alle 7,5 miljoen huishoudens hun eigen stroom gaan produceren en alles salderen (verrekenen met hun verbruik inclusief energiebelasting en BTW), dan scheelt dat bijna 4 miljard aan belastingopbrengsten. Overigens zou in dat geval extra stroombesparing in de huizen door LED niets meer uitmaken. Ook via het gasverbruik van onze huishoudens ontvangt de staat ca 3 miljard door energiebelasting en BTW.
De werkelijkheid is een beetje anders. Niet de duurzame energie kost de staat veel geld maar het steunen van vuile energie kost kapitalen.
Wereldwijd wordt er ongeveer 525 miljard dollar per jaar uitgegeven aan directe en indirecte subsidie en belastingvrijstelling voor gebruik van fossiele energie. Dat is 6 keer zo veel als voor duurzame energie. Daarbij is de schade door klimaatverandering niet meegerekend. Deze is op dit moment geraamd op 1200 miljard US Dollar en zal tot 2030 oplopen naar het dubbele (Climate Vulnerability Monitor, DARA group and Climate Vulnerability Forum Guardian 26 sept. 2012).
Ook de Nederlandse overheid betaalt via allerlei belastingfaciliteiten 5,8 – 7 miljard aan fossiele energie, terwijl er voor duurzame energie 1,4 miljard steun is (Ecofys en CE Delft: Financieel dagblad 23 juli 2012 en http://www.bioone.org/doi/pdf/10.1579/08-A-616.1).Dat we dat niet in de gaten hebben, komt omdat uitgaven voor subsidies wel, maar gemiste inkomsten door belastingvrijstellingen niet in de boeken komen. De grootverbruikers van steenkool, gas, olie en kerosine betalen vrijwel geen energiebelasting terwijl voor de kleinverbruiker meer dan de helft van de energierekening uit belasting bestaat.
Het gevolg is dat de grootgebruikers weinig moeite doen om energie te besparen, terwijl de kleingebruikers de vreemdste capriolen uithalen om de belastingen te ontwijken. De bontste vorm vond ik in een prospectus voor Maatschap123-energie. De deelnemers kopen zich in en worden vennoten of maten. Het maatschap koopt zonnepanelen en maakt gebruik van energie-investeringsaftrek om verlies voor het fonds te creëren dat vervolgens door de maten van hun eigen inkomstenbelasting kan worden afgetrokken. Zij omzeilen de energiebelasting en BTW doordat ze geen stroom leveren maar PV panelen verhuren aan particuliere stroomgebruikers die op hun beurt via de saldering met het eigen gebruik de energiebelasting en BTW omzeilen.
Helaas wordt onze energiebelasting niet over de energie inhoud van de grondstof maar over het gebruik door de eindgebruiker geheven. Dat werkt inefficiënt gebruik in de hand. Zo betalen de energiecentrales slechts 0,23 cent per kWh energie inhoud van steenkool, terwijl de kleine eindgebruiker 11,5 cent/kWh elektriciteit betaalt. Daardoor wordt de situatie in stand gehouden waarbij 60% van de energie uit steenkool als warmteverlies verloren gaat en nog eens 10 % verlies in het net optreedt. Voor de energie inhoud van aardgas betalen de energieleveranciers niets en de consumenten 2,5 cent/kWh. Dat is zo weinig dat het niet loont om woningen en gebouwen beter te isoleren. Het loont zelfs niet om met veel efficiëntere warmtepompen het huis te verwarmen. Zelfs bij een COP van 4, dat wil zeggen een energetisch rendement van 400%, zal er uiteindelijk voor dezelfde hoeveelheid warmte in huis via het stroomverbruik van de warmtepomp toch meer energiebelasting betaald moeten worden.
Aan de andere kant van het spectrum bestaan er ook heel gunstige regelingen. Zo betalen we voor de energie inhoud van benzine wel circa 6 cent/kWh, waarvan we minstens 75% als nutteloze warmte verloren laten gaan. Een elektrische aandrijving zou voor dezelfde prestatie ca 3 cent energiebelasting kosten, maar door vermindering van wegenbelasting en BPM en lagere bijtelling voor lease auto’s wordt in feite de eerste 40.000 km belastingvrij gemaakt en door de investeringsaftrek kunnen bedrijven elektrische of hybride voertuigen aanschaffen zonder dat het ze meer kost. Dat lijkt in het licht van de andere regels wel een heel erg gunstige regeling. Het probleem is alleen dat de overheid geen zekerheid biedt over de continuïteit van dit beleid.
Het energiebelastingstelsel is uitermate inconsequent, onrechtvaardig en contraproductief. Daardoor is op dit moment de fiscus onze grootste vijand als het gaat om duurzame energie, maar dat wil nog niet zeggen dat het niet anders kan.
Columnist Han Blok schreef een serie Energiefabels, waarvan we er deze week elke dag één publiceren; de week van de Energiefabel op Duurzaamnieuws.nl