Onlangs kwam mijn zoon van 29 advies vragen over zijn energiecontract voor de flat waar hij met zijn vriendin vertoeft. Het “arme kind” (pas afgestudeerd met een dijk van een studieschuld) wordt namelijk bestookt door agressieve verkopers van energiecontracten. Hij wilde het aanbod vergelijken met zijn huidige energienota, maar snapte niet hoe de totale energierekening was opgebouwd.
Het valt hem niet kwalijk te nemen.
Energierekening met opslagen, heffingen, vrijstellingen en kortingen
Die rekening bestaat uit variabele prijzen per kWh of per m3 gas, vaste bedragen voor energiebelasting en opslag duurzame energie die steeds veranderen, vaste aansluitkosten en verhoogde algemene energie vrijstelling en daarover dan nog een keer BTW die dit jaar geen 21% is maar 9%. Daar komt ook nog een eenmalige energietoeslag bij van €1300. Het op zich al onnavolgbare totaalbedrag wordt dan op arbitraire wijze voor alle zekerheid in 12 ruim bemeten termijnen gedeeld.
European Power Exchange
Uiteraard probeer ik hem vanwege het klimaat aan de groene stroom te krijgen, maar omdat die net zo veel kost als grijze stroom uit gasgestookte energiecentrales is hij niet erg ontvankelijk voor mijn argumenten. Waarom stroom uit zon- en windcentrales tegenwoordig veel goedkoper is te produceren dan stroom uit ga of kolengestookte centrales, maar desondanks op de vrije energiemarkt in Europa (EPEX) net zo duur is, kon ik ook niet uitgelegd krijgen.
Mijn zoon is niet de enige die in deze puzzel vastloopt. Er zijn heel veel mensen die niet eens weten hoeveel gas en stroom ze per jaar gebruiken omdat ze alleen het termijnbedrag op de energierekening zien. Maar zelfs de ware energiefreaks en de groenste klimaatgekkies, types die een twijfelaar omtrent de aanschaf van PV panelen of warmtepomp over de streep zouden willen trekken, komen er niet meer uit.
Salderen
Onvermijdelijk gaat het in zo’n gesprek over het salderen. Dat de regering dit wil gaan afschaffen omdat het de schatkist te veel zou gaan kosten gelooft men direct, maar niemand kent de cijfers. Zoals ik al eens eerder op 9 augustus in Duurzaamnieuws becijferde gaat om hoogstens 16 miljard kWh te salderen stroom. Bij een energiebelasting van €0,09, de opslag duurzame energie ODE van €0,08 en daarover 21 % BTW betekent dat €0,20 totale belastingen per kWh die worden misgelopen. Dat is dus €3,2 miljard per jaar op z’n hoogst.
Bij de huidige energieprijzen blijft er echter €13 miljard aan SDE+ subsidies op de plank liggen omdat die eenvoudig niet meer nodig zijn. Aan alle compensatiemaatregelen geeft de regering dit en volgend jaar minstens €40 miljard uit. Van de 120 miljard KWh die Nederland aan stroom gebruikt gaat 70% naar middelgrote en grote verbruikers. Deze betalen per kWh veel minder energiebelasting, ODE en BTW. Zouden die belasting wat eerlijker verdeeld worden tussen huishoudens en bedrijven en voor hen naar €0,10 per kWh verhoogd worden, vloeit er weer 7 miljard extra naar de staatskas. Bovendien is de regering van plan om €5 miljard weg te gooien aan studies omtrent kernenergie. In het licht van al deze cijfers is het afschaffen van de saldering niet goed te praten.
Het gekste van alles is echter de verplichte koppeling van de prijzen voor elektriciteit aan die van gas via de EPEX beurs. Bij een percentage van 42 % voor duurzame stroom en absurd hoge gasprijzen leidt deze koppeling tot volstrekt idiote verstoring van de markt. Stel je eens voor dat een kleine Volkswagen door een dergelijke prijsafspraak net zo veel moet kosten als een dikke Mercedes of BMW. Wie deze onzin bedacht heeft laat zich raden. Duidelijk is dat de producenten van grijze stroom daarmee de concurrentie van groene stroomproducenten van zich af houden.
Als die koppeling er niet zou zijn, zouden er twee energiemarkten ontstaan. Exploitanten van zon en windcentrales zouden dan zonder subsidie met een normale winstmarge groene stroom kunnen leveren die goedkoper is dan grijze stroom, zodat veel meer mensen en bedrijven die willen gaan afnemen. De vraag zou stijgen en de investeringen zouden toenemen. Maar zo is het niet. Door de koppeling maken de exploitanten van groene energie nu dermate hoge woekerwinsten dat de Europese commissie er aan denkt om die winsten te gaan afromen met extra belastingen. Het is de wereld op z’n kop en eigenlijk een verkapte subsidie voor fossiele energie.
Groendus
Er bestaat sinds enige tijd een alternatieve energiemarktplaats voor groene energie die niet via de EPEX beurs verloopt. Via “Groendus” hebben al enkele honderden leveranciers en afnemers van groene stroom direct contracten met elkaar afgesloten. Dat lijkt me een goede zaak, maar zolang leveranciers nog idioot hoge prijzen kunnen krijgen zal het aanbod achterblijven.
Willen we het klimaat redden dan moeten we zo spoedig mogelijk van de fossiele energie af zien te komen. Dat kan sterk versneld worden door die koppeling af te schaffen. Als we dan toch bezig zijn het stelsel aan te passen kunnen we ook de Energiebelasting en Opslag Duurzame Energie op groene stroom herzien. Deze twee heffingen zijn terecht voor grijze stroom, maar niet voor duurzame energie. Dat de grootgebruikers daar weer nagenoeg van vrijgesteld zijn is daarentegen weer even absurd als de rest van het stelsel.
Het is tijd om de hele systematiek eens op de schop te nemen want als de energienota één ding duidelijk maakt is het dat we knettergek bezig zijn.
Han Blok
