As is het giftige bijproduct van steenkool verbranding en het zou weleens een verrassend belangrijke bron kunnen zijn van zeldzame aardmetalen. Deze metalen, zoals neodymium, scandium en yttrium, zijn essentieel voor schone energietechnologieën zoals elektrische auto’s, windturbines en zonnepanelen. Hoewel cruciaal voor de toekomst van groene technologie, zijn ze lastig te winnen en grotendeels afhankelijk van import. Meer dan 95% komt momenteel uit China. Maar onderzoekers van de Universiteit van Texas in Austin hebben ontdekt dat Amerikaanse koolas misschien wel 11 miljoen ton van deze waardevolle metalen bevat, met een geschatte waarde van 8,4 miljard dollar. Dat is vijf keer zoveel als de huidige geschatte binnenlandse reserves.
Deze ontdekking biedt een unieke kans voor de VS om minder afhankelijk worden van buitenlandse import én nieuwe mijnbouw voorkomen, die schadelijk kan zijn voor het milieu. Koolas lijkt ineens een goudmijn: er wordt jaarlijks zo’n 70 miljoen ton van geproduceerd, en er ligt meer dan 2 miljard ton opgeslagen. Onderzoekers zien dit als een kans om afval om te zetten in waarde door bestaande voorraden te gebruiken, zonder nieuwe kolen uit de grond te halen. De eerste verwerking van de koolas is al gedaan, dus het materiaal is klaar voor verdere extractie.
Toch weer gif nodig
Maar er zijn obstakels. De concentratie van zeldzame aardmetalen in koolas is veel lager dan in traditionele mijnen, wat de winning duurder maakt. Daarnaast zijn er sterke chemicaliën nodig voor het proces, wat weer risico’s voor het milieu oplevert – vooral bij koolas met hoge alkaliniteit, zoals die uit westelijke regio’s.
En dan is er nog het probleem dat zeldzame aardmetalen slechts een klein deel van koolas uitmaken. Het winnen van die metalen zal de gigantische hoeveelheden giftig afval, zoals kwik, arseen en lood, niet echt verminderen. Dit maakt het beheer van koolas extra ingewikkeld.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Het type koolas verschilt ook per regio. In het Appalachian Basin bevat de as hogere concentraties zeldzame aardmetalen, maar is de extractie-efficiëntie slechts 30%. In de Powder River Basin in Wyoming en Montana is de concentratie lager, maar daar is de winning wel eenvoudiger, met een efficiëntie van meer dan 70%. Dit soort verschillen bepaalt welke plekken en methoden het beste werken.
Om dit onderzoek te ondersteunen, heeft de regering-Biden 17,5 miljoen dollar geïnvesteerd in technologieën om zeldzame aardmetalen uit koolas en zijn bijproducten te halen. Dit moet niet alleen de nationale veiligheid versterken door minder afhankelijk te worden van buitenlandse aanvoer, maar ook Amerikaanse fabrieken ondersteunen en mijnbouwgemeenschappen helpen om te schakelen naar nieuwe industrieën.
Meer zorgen
Toch zijn er zorgen. Sommige critici vrezen dat het winstgevend maken van koolas juist meer kolenverbranding zal aanmoedigen. Onderzoekers benadrukken echter dat de focus ligt op bestaande afvalvoorraden – de miljarden tonnen die al opgeslagen zijn – en niet op het produceren van nieuwe as. Het ministerie van Energie verzekert dat deze projecten geen nieuwe kolencentrales zullen stimuleren. Of dat zo blijft wanneer de nieuwe regering aantreedt is natuurlijk ook een belangrijke vraag.
Vooruitkijkend willen wetenschappers zoveel mogelijk uit koolas halen: niet alleen zeldzame aardmetalen, maar ook andere waardevolle stoffen. Tegelijkertijd willen ze het afval beter beheren en veiliger opslaan. Dit sluit aan bij wereldwijde inspanningen om kritieke grondstoffen veilig te stellen die essentieel zijn voor groene technologieën, aangezien de vraag naar zeldzame aardmetalen volgens het Internationaal Energieagentschap tegen 2040 zeven keer groter zal zijn. Door zich te richten op bestaand afval, kan de VS een stap zetten naar een duurzame en veilige energietoekomst.
Over de situatie in de rest van Europa is (nog) weinig bekend. Maar met deze nieuwe informatie zal er zeker verder naar worden gekeken.
Beeld: Wikimedia
