De Europese Commissie presenteerde woensdag zo’n duizend pagina aan nieuwe wetgeving rond energiebeleid verdeeld over acht wetsvoorstellen. Ze vormen de ruggengraat van de Energieunie die moet zorgen voor minder afhankelijkheid van olie en gas uit foute regimes en om in lijn te komen met de afspraken in Parijs om onder de twee graden temperatuurstijging te blijven.

GroenLinks-Europarlementariër en klimaatexpert Bas Eickhout is teleurgesteld dat de Europese Commissie al voorsorteert op de weigerachtige lidstaten. Daardoor ontbreekt volgens Eickhout sturende werking in de voorstellen. "Polen kan doorgaan met kolen, Frankrijk met onverzekerde kerncentrales, en uit angst voor de Britse tabloids is de werking van energiebesparende ecodesign-richtlijn verder uitgekleed.”

Energieunie biedt geen doorvertaling naar nationaal niveau

Groot vraagteken blijft de bindende Europese doelstelling zonder doorvertaling naar de lidstaten. Er is nu geen concrete Nederlandse doelstelling meer. De Commissie neemt de verplichting van de lidstaten over zonder de instrumenten die nodig zijn om de doelen te gaan halen.

Ook in Den Haag is er teleurstellend gereageerd op het winterpakket. D66-Tweede Kamerlid Stientje Van Veldhoven: "Dit pakket toont te weinig ambitie, met deze doelstellingen gaan we het klimaatakkoord van Parijs niet halen. De gepresenteerde Europees-brede doelstellingen moeten bovendien ook eerlijk worden verdeeld over de landen, zodat alle landen weten waar ze aan toe zijn en de komende jaren zelf aan de slag kunnen gaan."

Eickhout: "Waar ze mee komen is een waterig compromis voor alle lidstaten. De Europese Commissie weigert kleur te bekennen, waardoor er vrijwel geen sturing richting duurzame energie plaatsvindt. Dat is slecht nieuws voor de strijd tegen klimaatverandering, voor innovatieve bedrijven en voor de positie van de EU in klimaatonderhandelingen." Eickhout wijst erop dat zelfs grote Europese bedrijven kritiek hebben op het ‘slappe plan’ van de Europese Commissie.

De doelstellingen voor energiebesparing (30%) en duurzame energie (27%) zijn zeer behoudend. In tien jaar tijd moet Europa 10% zuiniger omgaan met energie en 7% meer duurzame energie opwekken. "Een lachertje," aldus Eickhout, "Met zulke zwakke signalen aan de markt gaan we de doelstellingen van het Parijsakkoord niet halen. Volgens Eickhout maakt de Commissie het op deze wijze zelfs moeilijker voor duurzame energie doordat zij de voorrangspositie op het energienet af wil schaffen.

Wel vindt Eickhout het positief dat subsidies voor biomassa in elektriciteitscentrales worden aangepakt na 2020: “Laten we hopen dat de Nederlandse regering hier lering uit trekt. Het is absurd dat wij onze doelstellingen proberen te halen door uit Canada en de VS verscheepte houtpellets in onze kolencentrales bij te stoken.”

Meer toezicht en controle, maar vooral meer ambitie

De Europese Commissie heeft aangegeven jaarlijks strikter toe te gaan zien op de klimaat- en energie plannen van lidstaten, net zoals dat nu met de begroting gebeurd. Gerbrandy is blij met de voorstellen voor beter overkoepelend energie beleid en toezicht op plannen van lidstaten, maar benadrukt dat de komende jaren nieuwe, ambitieuzere voorstellen van de Commissie nodig zijn om de transitie te kunnen maken naar een schone en vrije energie unie.