Een leven in overvloed mét een goed geweten, gaat dat samen? Met deze vraag reisde journaliste Malika Cieremans naar Zuid-Portugal. Hier ligt het “Testfield for a Solar Power Village”, een teststation voor een volledig duurzame nederzetting voor vijftig mensen. Het hart is de Solar Kitchen: 100% natuurlijk en duurzaam, en zo lokaal als het maar kan. Zonne-energie wordt gebruikt voor warm water, voor koken, bakken, drogen, conserveren en electriciteit. En er is de mini-biogas-installatie, ontwikkeld met onderzoekspartner T.H. Colhane. Zomer 2012 leefde een groep onderzoekers vier maanden met deze puur natuur-energie. Hoe gaat dat eraan toe?
Janos Valder, een van de onderzoekers, vertelt: “Het Solar Power Testfield is een project van de Peace Research Community Tamera. Wij zijn onderzoekers in vele vakgebieden, die samen leven en werken aan het ontwikkelen van een overall modelsysteem voor een duurzame samenleving. Ons doel is integrale oplossingen te bieden voor water-, voedsel- en energievoorziening, én sociale structuren. In het Testfield werken we aan praktische antwoorden. Het onderzoek speelt zich niet af in een lab of achter de PC, de onderzoekers zijn deel van hun eigen onderzoeksopzet. En we werken interdisciplinair: het technologisch onderzoek gaat samen met duurzame landbouw, waterbeheer, architectuur en sociale wetenschappen.”
Ik kijk rond in de Solar Kitchen: een interessante mix uit vertrouwde keuken-elementen, eenvoudige kisten en tonnen en futurisch ogende schotels. Het is een onderzoeksopstelling vol slimme, innovatieve vindingen, met de sfeer van een grote familiekeuken. Terwijl twee mensen het middageten koken, is aan tafel iemand bezig de metingen van de biogas-installatie te verwerken. Buiten in de volle zon staan twee kookkisten, waar vers brood gebakken wordt.
Een blikvanger is de enorme Scheffler-spiegel, een schotel van vier meter hoog. Deze spiegel focust alle zonlicht op één punt en heeft een ingebouwd draaimechanisme, zodat het brandpunt stabiel blijft. Zet daar een pan op, et voila, je zongekookte maaltijd is klaar zonder omkijken. Er worden ook tonnen fruit en groenten mee ingekookt. Dat brengt een grote wintervoorraad aan jams, tomatenpuree etc. Soms worden ook de 'gewone' solar cookers ingezet: glimmende paraboolschotels, met plek voor een pan in het midden. Even verderop zie ik de zonnedrogers. Daar komen heerlijke geuren uit, van gedroogde tomaten, vijgen, kruiden, en nog veel meer. Hmm, overvloed!
Veel dingen die bekend lijken, hebben een ander verhaal erachter: Het warme water uit de kraan komt van de collectoren op het dak. De gasvlam komt van de biogasinstallatie bij de achterdeur. En de stroom wordt opgewekt met zonnecollectoren op het terrein. Zó dichtbij huis kun je een duurzaam kringloop-systeem ontwikkelen.
In die kringloop spelen ook de tuinen mee. Groente en fruit worden elke ochtend vers geoogst. Het compostafval wordt aan de biogas-installatie gevoed. Dat levert gas om mee te koken én voor de koelkast. De resten van het vergistingsproces komen weer op de groentebedden. Valder heeft nog een reden om enthousiast te zijn over de biogas-installatie: “De bacterieculturen die het biogas produceren, kunnen dezelfde soort chemische verbindingen produceren als aardolie. Samen met het gas en de mest, biedt dit een echt duurzaam alternatief voor de olie-afhankelijke samenleving.”
Sinds 2009 lopen er bovendien experimenten met Stirling-motoren van de Duitse onderzoeker Jürgen Kleinwächter. Deze leveren energie op basis van temperatuurverschil, en je hebt er geen zeldzame grondstoffen of hoogtechnologische werkplaats voor nodig. Dat biedt perspectief voor een nog duurzamer stroomvoorziening en waterpompen.
Valder kijkt terug op het vier-maanden-experiment: 'We hebben gemerkt dat er energie zat is! De kunst is om hem goed te gebruiken. We hebben de zonne-capaciteit nog lang niet volledig gebruikt. En toch verzorgden we op een gegeven moment negentig mensen met deze keuken. De begrenzing is de ruimte en het aantal kookplaatsen, niet de enorme rijkdom aan energie die we tot onze beschikking hebben.'
Na alles wat ik gezien, gehoord en beleefd heb, ben ik overtuigd: Je kúnt leven in overvloed, zonder de natuur of andere werelddelen uit te buiten. Het werkt zelfs met eenvoudige technieken. En het is nog leuk ook. Alles wat je doet, is deel van het levende experiment. Omdat iedereen zijn inspiratie volgt en er plezier in heeft, voelt het niet meer als werk. En je doet het met elkaar. Dat schept vriendschap en vertrouwen.
Komend zomerseizoen gaat het project door. De technologen zitten alweer vol ideeën voor vervolgonderzoek, vooral met de spiegeltechnologie, het biogas-systeem en de laag-temperatuur-Stirling-motor. Nieuwsgierig geworden? Interesse in samenwerking? Kom naar een open dag in Tamera of neem contact op voor meer informatie. Tel: +351 283 635 313 Email: [email protected] De Tamera introductieweek in juni wordt ook begeleid door het technologie-team. Verder lezen? Bezoek de website www.tamera.org, onder 'technology', Testfield 1. Klik dan op de titels in de kolom links voor de verschillende technologieën. Of volg de 'Tamera Solar Village' op Facebook.
Dit artikel dingt mee naar de prijs voor Beste Schrijftalent 2013. Stem via Facebook like en stuur het door via Twitter met #schrijftalent!