Grote bedrijven drukken een grote stempel op de politieke besluitvorming in Europa en hebben daarbij meestal slechts het eigen belang op het oog, stelt Transparancy International (TI) in een gisteren verschenen rapport. De anticorruptiewaakhond pleit voor transparantie en strengere regelgeving.
Lobbyen is een integraal onderdeel van de democratie, maar een kleine groep stemmen met veel geld en de juiste contacten domineert de politieke besluitvorming te veel, stelt TI.
Uit het rapport 'Lobbying in Europe: Hidden Influence, Privileged Access' blijkt dat van de negentien onderzochte landen er slechts zeven een vorm van duidelijke wetgeving op dit gebied hebben. Dat betekent dat lobbyisten van bedrijven vrijwel onbelemmerd invloed kunnen uitoefenen op het dagelijkse leven van Europese burgers.
"In de afgelopen vijf jaar hebben Europese leiders moeilijke economische beslissingen genomen die grote consequenties hebben gehad voor burgers", zegt Elena Panfilova, vicevoorzitter van Transparency International. "Die burgers moeten er zeker van kunnen zijn dat beleidsmakers handelen in het publieke belang en niet in het belang van een paar spelers."
Slovenië
Op grond van internationale standaarden en best practices beoordeeld het rapport lobbypraktijken en transparantie en ethiek in verschillende Europese landen, de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.
Slovenië presteert het best met een score van 55 procent. Het land heeft duidelijke regelgeving, maar die vertoont niettemin hiaten en achterpoortjes. Cyprus en Hongarije scoren het laagst met 14 procent. De landen doen het slecht op vrijwel alle onderzochte gebieden, maar vooral op het gebied van informatievoorziening.
De Zuid-Europese landen Italië, Portugal en Spanje, die hard getroffen zijn door de financiële crisis, bevinden zich ook in de lagere regionen. Lobbypraktijken en nauwe banden tussen de publieke en financiële sector worden door het rapport "risicovol" genoemd. Nederland bevindt zich met een score van 34 procent in het middensegment. België behoorde niet tot de onderzochte landen.
Europese instituten scoorden gemiddeld 36 procent. "Dat is bijzonder zorgelijk, gezien het feit dat Brussel de lobbyhoofdstad van Europa is. Besluiten die in Brussel genomen worden, hebben gevolgen voor de hele regio en daarbuiten.
Draaideur
Volgens het rapport heeft geen van de Europese landen of instituten voldoende controle over de "draaideur tussen de publieke en private sector." Parlementariërs kunnen na hun politieke loopbaan meestal zonder beperkingen aan de slag voor het bedrijfsleven of de financiële sector, of deden dat ook voor hun politieke benoeming al. Met hun netwerk in zowel de publieke als private sector weten ze de politieke besluitvorming te beïnvloeden.
"Ongecontroleerde lobbypraktijken hebben geresulteerd in verstrekkende gevolgen voor de economie, het milieu, mensenrechten en openbare veiligheid", zegt Anne Koch, directeur Europa en Centraal-Azië bij TI. Het onderzoek zet de schijnwerpers op problematische situaties in verschillende sectoren zoals de financiële wereld, de alcohol- en tabaksindustrie, de auto-industrie, energiesector en de farmaceutische industrie.
"Oneerlijke en ondoorzichtige lobbypraktijken zijn een van de belangrijkste corruptierisico's in Europa", zegt Panfilova. "Europese landen en instituten moeten robuuste regels aannemen die gelden voor een breed spectrum aan lobbyisten die politiek besluiten en wetgeving beïnvloeden. Anders dreigt het risico dat lobbyisten de democratie in de regio ondermijnen."
Sean Buchanan