De energietransitie gaat te traag. Onderzoeksbureau CE Delft heeft in opdracht van energiecoöperatie Qurrent onderzocht hoe lokaal opwekken van duurzame energie gestimuleerd kan worden via de energiebelasting. Ook heeft Qurrent laten onderzoeken hoe de Nederlandse bevolking tegenover een dergelijke stimuleringsmaatregel staat.

Huidige stimuleringsregelingen schieten tekort

De opbrengsten van de Energiebelasting gaan naar algemene middelen van de schatkist, en niet –in tegenstelling tot wat veel mensen denken– naar duurzame energieprojecten. Daar tegenover staan enkele stimuleringsregelingen om duurzame energieprojecten rendabel te maken.

Echter, de ervaring leert dat met name de zelfopwekkers – burgers die zelf of samen graag hun eigen groene energie willen opwekken én gebruiken – te maken hebben met belemmerende regelgeving en klem zitten tussen subsidieregelingen.

Zo maken professionele partijen aanspraak op een groot deel van SDE+ subsidies, bijvoorbeeld voor het bijstoken van biomassa in kolen- centrales, terwijl deze wordt betaald via de energierekening van burgers. Dit gaat ten koste van collectieve projecten van burgers die zelf willen bijdragen aan meer groene energie in Nederland. Juist bij deze groep is het enthousiasme en het draagvlak groot.

De huidige stimuleringsregelingen kennen nadelen voor burgers die gezamenlijk willen opwekken:

• De SDE+ subsidie is vooral geschikt voor grootschalige projecten en te ingewikkeld voor veel burgers. Het brengt vele financieringsonzekerheden met zich mee.
• De salderingsregeling voor zonnepanelen is er alleen voor ‘achter de meter’ op of in de woning van de consument en dus niet geschikt voor collectieve opwekking.
• De postcoderoosregeling brengt minder onzekerheden mee, maar heeft een te grote geografische beperking en mag alleen in een postcoderoos een productie-eenheid. Voor windprojecten is deze regeling niet geschikt omdat de roos daarvoor te klein is. De regeling geldt alleen voor stroom. Collectieve warmte- of groengasprojecten zijn daardoor uitgesloten.

Qurrent heeft aan onderzoeksbureau CE Delft gevraagd om deze stimuleringsregeling uit te werken en te toetsen op haalbaarheid. Deze concludeert dat een dergelijke regeling heel goed mogelijk is, wat tot meer nieuwe energieprojecten leidt.

CE Delft schat in dat deze regeling jaarlijks 17 GWh zonne-energie, 114GWh windenergie, 5 mln m3 groen gas, 1 PJ warmte oplevert. Dat komt neer op zo’n 75.000 zonnepanelen, 10 nieuwe windmolens en 50 groengasprojecten en 30 warmteprojecten extra oplevert.

De regeling kan tevens schatkistneutraal worden ingevoerd. De derving aan inkomsten voor de schatkist wordt gecompenseerd doordat min- der SDE+ subsidie hoeft te worden verstrekt en door een verhoging van de energiebelasting op gas.

Bevolking steunt het vergroenen van energiebelasting

Qurrent heeft laten onderzoeken of dit initiatief ook kan rekenen op de steun van de Nederlandse bevolking. Dat blijkt zo te zijn.

Zo vinden 7 op de 10 mensen in Nederland dat de opbrengst van energiebelasting aan de stimulering van groene energie moet worden besteed. Ook omarmt meer dan 50% van de Nederlandse bevolking het idee om de energiebelasting weer te investeren in het duurzame energieproject waarin ze participeren.

De stimuleringsregeling duurzame energie op hoofdlijnen:

• Mensen mogen de energiebelasting die zij betalen rechtstreeks investeren in nieuwe duurzame energieprojecten waarin zij zelf participeren. Zij betalen geen energiebelasting over de stroom die zij zelf of samen opwekken, in ruil voor de contractuele verplichting om de zelf/samen opgewekte stroom ook af te nemen tot maximaal het eigen verbruik.
• Het geldt voor zelfopwek-projecten in heel Nederland, niet alleen in het omliggende postcodegebied.
• Niet-duurzaam opgewekte energie wordt zwaarder belast – conform het ‘de vervuiler betaalt’ principe.
• De energiebelasting voor gas gaat extra omhoog om zo ook groene warmteprojecten een stimulans te geven.
• Extra opwekpotentie – 650 GWh in 2020 +  25 miljoen m3 groen gas + 50 PJ groene warmte door ruim 40.000 consumenten.
• Schatkist neutraal – de overheid betaalt per saldo niets.
• SDE+ (subsidieregeling duurzame energie) kan blijven bestaan voor extra stimulans of kan opgeheven worden.

Draagvlak onder huishoudens in Nederland voor deze stimuleringsregeling:

•  Er is een breed draagvlak onder de bevolking (70%) om de energiebelasting te gebruiken om groene energie te stimuleren. Sterker nog, bijna de helft (47%) van de huishoudens in Nederland denkt dat dit al het geval is.
• 56% staat (zeer) positief ten opzichte van het idee om de energiebelasting rechtstreeks te investeren in nieuwe groene energieprojecten, waaraan de betreffende persoon zelf deelneemt.