Earth Overshoot Day (EOD) valt dit jaar op 1 augustus. Vanaf die datum komen we in de fase van overshoot, ofwel de overbelasting van de Aarde, volgens de gegevens van het Global Footprint Network (GFN), een internationaal duurzaamheidsnetwerk met kantoren in Noord-Amerika, Europa en Azië. In 2014 viel EOD nog op 19 augustus, en elk jaar schoof de datum enkele dagen naar voren. Een teken van toenemende overshoot. Maar vorig jaar was EOD op 2 augustus, en dit jaar maar een 1 dag eerder. Is een stabilisatie bereikt van de tot nu toe steeds toenemende overbelasting van de Aarde?
Ecologische overbelasting
Het Global Footprint Network (GFN) maakt berekeningen van de menselijke invloed op onze planeet. Men vergelijkt de mondiale Ecologische Voetafdruk met de biocapaciteit, de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde en haar vermogen afval te absorberen, inclusief het gevaarlijke broeikasgas CO2. Earth Overshoot Day markeert de datum waarop de menselijke Voetafdruk in een bepaald jaar de biocapaciteit van de Aarde in dat jaar overschrijdt. Sinds 2000 is de ecologische overbelasting flink gegroeid, volgens de berekeningen van het GFN. Earth Overshoot Day verschoof zo van 1 oktober in 2000 naar 1 augustus dit jaar.
“Mondiale overshoot is een cruciale uitdaging geworden voor de 21ste eeuw. Het is zowel een ecologisch als een economisch probleem” zegt Mathis Wackernagel, president van het GFN en een van de ontwerpers van de Voetafdruk-methode. “Landen met tekorten aan hulpbronnen en een laag inkomen zijn extreem kwetsbaar. Zelfs landen met een hoog inkomen, die het geld hebben om hun afhankelijkheid van hulpbronnen met importen te compenseren, zullen zich moeten realiseren dat ze iets aan die afhankelijkheid zullen moeten doen voordat het een economisch knelpunt wordt.”
Door Duurzaamheidsbarrière
In 1961 gebruikte de mondiale bevolking nog slechts driekwart van de mondiale biocapaciteit om te voorzien in de behoefte aan voedsel, vezelstoffen, hout, vis, en om de overtollige broeikasgassen te absorberen. De meeste landen hadden toen een Voetafdruk die kleiner was dan hun beschikbare biocapaciteit . Begin jaren ‘70 groeiden de mondiale bevolking en de economie voorbij het regeneratievermogen van de Aarde. Rond 1972 gingen we als mensheid door de ‘duurzaamheidbarrière’ van de Aarde. Zo kwamen we in de situatie van ecologische overbelasting terecht; de Aarde werd te klein voor ons.
Stabilisatie hopelijk bereiktNu leeft bijna 90% van de mondiale bevolking in landen die meer natuurlijke hulpbronnen gebruiken dan hun eigen ecosysteem kan genereren. Volgens de berekeningen van het GFN is er al 1,65 Aarde nodig om de hernieuwbare hupbronnen te leveren voor de huidige Mondiale Voetafdruk. Aanvankelijk gaven de berekeningen aan dat de verdere bevolkingsgroei en de behoefte aan energie en voedsel dat de mensheid nog vóór 2050 de biocapaciteit van wel drie Aardes nodig zou hebben. Maar door de snelle groei van duurzame energie, en deels ook energiebesparing, lijkt het erop dat vooral het klimaatdeel van de Voetafdruk aan het dalen is, en dus tot een stabilisatie van de overshoot kan leiden. Ook het stoppen van de bevolkingsgroei kan bijdragen aan het stabiliseren en verkleinen van de overshoot. Gelukkig lijkt er recent meer publieke aandacht te komen voor dat probleem. Met extra veel spanning wordt daarom uitgekeken naar de berekening van 2019.
Voetafdruk en nationaal beleid
De kosten van de ecologische overbelasting worden met de dag duidelijker. De rente die we betalen voor de oplopende ecologische schuld, in de vorm van ontbossing, verlies van biodiversiteit, watertekorten, bodemerosie en de klimaatverandering, gaat gepaard met oplopende sociale spanningen en economische kosten. Regeringen die bij hun beleid geen rekening houden met grenzen aan de beschikbaarheid van hulpbronnen brengen hun langtermijn economisch beleid in gevaar. In tijden van voortdurende ecologische overbelasting zullen landen met een tekort aan biocapaciteit zich gaan realiseren dat het verminderen van hun afhankelijkheid van hulpbronnen welbegrepen eigenbelang is. En landen die nog wel voldoende biocapaciteit hebben krijgen een prikkel om hun hupbronnen goed te gaan beheren omdat men daar een belangrijk competitief voordeel mee heeft in een wereld met groeiende ecologische tekorten.
Steeds meer landen nemen maatregelen op verschillende manieren. De Verenigde Arabische Emiraten, een rijk land, heeft zich voorgenomen hun Voetafdruk per persoon – een van de grootste van de wereld – drastisch te verkleinen. Dat doen ze nu door hun oliedollars op grote schaal in te zetten voor zonne- en windenergie. Andere landen die de Voetafdruk al in hun beleid gebruiken zijn Ecuador, Finland, Japan, Letland, Luxemburg, Nieuw Zeeland, Schotland, Wales en Zwitserland.
Meer info over Earth Overshoot Day op overshootday.org.
Bron: voetafdruk.eu