Steeds meer GMO gifkatoen, minder bio

Dankzij 214.905 biologische katoenboeren vinden we steeds meer biokatoen in winkels en webwinkels. Maar wist je dat nog maar 0,5% van de wereldwijde katoenproductie biologisch is? En dat de productie van biokatoen sinds 2012 terugloopt? Dit meldt C&A in haar publicatie ‘Biokatoen voor iedereen, elke dag’. Dat roept bij ons vragen op. C&A is sinds 2012 de grootste inkoper van biologisch katoen ter wereld: in 2013 verkochten ze 110 miljoen biokatoen kledingstukken (40% van totale katoenomzet, dit moet 100% worden in 2020). Het lijkt alsof katoenboeren de vraag niet bij kunnen benen, maar is dit ook zo?

Meer vraag vanuit de markt zou moeten leiden tot meer productie. Maar grote pesticiden/GMO-bedrijven (genetisch gemodificeerde organismen – zaden in dit geval) zoals Monsanto, Bayer en Cargill krijgen steeds meer voet aan de grond. We zetten daarom de schokkende feiten op een rij over (bio)katoen en de uitdagingen voor een schone toekomst.

100 miljoen gifkatoen boeren

Feit: katoenteelt beslaat ongeveer 3 procent van al het bebouwde land, maar gebruikt 25 procent van alle pesticiden en 10 procent van alle herbiciden. Het is de meest verbouwde plant ter wereld na de voedingsgewassen: gifkatoen. 93% van de katoengewassen in India is op dit moment genetisch gemodificeerd en dit neemt wereldwijd toe (bron C&A). Dit houdt in dat boeren niet in staat zijn om hun eigen katoenzaden te winnen en moeten een bepaald soort pesticiden inkopen waar de plant resistent tegen gemaakt is. ‘Bijna de helft van de wereldwijde katoengewassen is genetisch gemodificeerd, waardoor de kosten van zaden en het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij boeren in India en andere landen toenemen’ (bron C&A).

Uitdaging: ‘We bevinden ons op een moment waarop de vraag groter wordt dan het aanbod. Omdat er veel minder boeren zijn die biologische katoenplanten telen wordt de beschikbaarheid van biologisch zaden een groot probleem. Er zijn duidelijkere marktsignalen en lange termijn aankoopovereenkomsten van kledingmerken vereist om de productie van biologisch katoen te vergroten’. (bron C&A). Omdat de opstartkosten voor biologische katoen hoog zijn (het duurt drie jaar voordat je in aanmerking komt voor een bio-premie) kan een fairtrade boerencooperatie hulp bieden door een voorschot te geven. Daarnaast worden de extra verdiende fairtrade premies (bovenop de biologische premie) voor gemeenschappelijke doeleinden ingezet, zoals het bouwen van scholen, sanitaire voorzieningen etc.

Waterverspilling en vervuiling op epische schaal

Feit: voor één t-shirt van ‘gewoon’ katoen wordt niet alleen 150 gram chemische stoffen verbruikt maar ook 2.600 liter water! Uit onderzoek bleek daarnaast dat conventionele katoenproductie tot maar liefst 5 keer meer watervervuiling leidt dan de biologische teelt, door het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen’ (bron C&A).

Uitdaging: om de waterverspilling te verminderen, werkt CottonConnect samen met C&A aan pilot financieringsprogrammas die boeren beter toegang geven tot nieuwe irrigatiesystemen die het watergebruikt tot 60% kunnen reduceren en de opbrengst kan laten stijgen met 30% (bron C&A). Biologische katoen vervuilt het water niet en gebruikt tevens minder water dan conventionele katoen (hoeveel precies is onze bronnen echter niet bekend).

Kunstmest zorgt voor klimaatverandering en vervuiling

Feit: kunstmest wat gebruikt wordt voor conventionele katoenoogst bestaat voor een groot deel uit synthetische stikstof. Stikstofmonoxide heeft een 300x krachtiger broeikaseffect dan CO2 (bron C&A). Ook dringt kunstmest door in het grondwater, wat schadelijk is voor alle levende wezens en planten.

Uitdaging: er wordt ieder jaar meer kunstmest  verkocht. Voor biologisch katoen worden alleen natuurlijke voedingsstoffen gebruikt zoals mest en plantafval, de stikstofwaarde is veel lager. ‘Door over te stappen op organische compost kunnen boeren de bodemcondities verbeteren, kosten besparen en hun inkomen beter bestand maken tegen klimaatverandering en marktbewegingen’ (bron C&A).

Ontwikkelingslanden trekken de kar –  wereldproductie daalt 

Feit: de meeste reguliere GMO gifkatoen komt uit de VS. De meeste biologische katoen komt uit ontwikkelingslanden. Hoewel de wereldproductie van biokatoen in 2012 daalde met 8% (reguliere katoenproductie daalde ook), verhoogde 50% van de producerende landen de productie ten opzichte van 2011 (bron C&A).

– India: 74%
– Turkije: 11%
– China: 6%
– Sub-Saharisch Afrika: 6%
– Zuid Amerika: 1%
(bron C&A)

Uitdaging: ‘Biologisch katoen geeft veelal een hogere martkwaarde, maar het extra verdiende geld komt vaak niet bij de boeren terecht. De meeste katoen wordt geproduceerd door kleine boeren in ontwikkelingslanden en zij hebben de minste macht in de toeleveringsketen. Daarnaast moeten boeren in ontwikkelingslanden soms hun biologische oogst verkopen als conventionele katoen zonder premie’ (bron C&A). Een fairtrade katoen certificaat van bijvoorbeeld Max Havelaar is duurder om op te zetten, maar verminderd de kans op de genoemde uitdagingen door stricte naleving van de regels door de FLO en een cooperatie waar vele kleine boeren samenwerken.

We love biocotton

Feit: dit artikel is niet gesponsord door C&A. Wij vonden de folder ‘Biokatoen voor iedereen, elke dag’ bij de kassa en waren verrast door de verhelderende informatie die we graag wilden delen. De biokatoen kleding van C&A is in de winkels te herkennen aan het ‘We love biocotton’ logo. Een deel van de biokatoen is GOTS gecertificeerd wat naast milieunaleving ook eerlijke productie garandeert door de hele productieketen. En een deel is 100% biologisch zoals geverifieert door OCS, wat alleen milieunaleving garandeert.  Mocht je meer vragen hebben kun je contact opnemen met C&A via [email protected]

Uitdaging: hoewel C&A als doel heeft gesteld om 100% biologisch te gaan in 2020, lijken ze zich voor te bereiden (en in te dekken) op een realistischer scenario van 80% aandeel in 2020. Hoeveel hiervan GOTS gecertificeerd moet zijn, is niet bekend. Er zijn tekenen dat zij hun ‘Better cotton’ gaan samenvoegen met echt biologisch katoen. Hoewel dit al een hele verbetering zou zijn ten opzichte van de huidige situatie, is het te hopen dat de wereldproductie de amibities van C&A waarmaken en dat zij als grootste biologische katoenvoorvechter van de wereld de daad bij het woord kunnen voegen in 2020. Wie weet verkopen ze in 2030 dan wel een volledig fairtrade katoen assortiment! Tot die tijd kun jij helpen door te kiezen voor biologische en fairtrade kleding.

Update 14-8-2014: H&M versloeg recentelijk C&A als grootste afnemer van biokatoen, dat meld de Textile Exchange (een organisatie die zich inzet voor de productie van biokatoen). Het modebedrijf gebruikte in 2013 29 procent meer biologisch katoen in vergelijking met 2012. In totaal is nu 10,8 procent van al het katoen dat H&M gebruikt gecertificeerd biologisch katoen (bron Retailactueel).

Met dank aan Jan Logjes van Ecogoodies