Nederland kan tot 2 januari inspreken op de onlangs gepubliceerde Ontwerp Structuurvisie Ondergrond. Dat klinkt redelijk onschuldig, maar het gaat onder meer, misschien zelfs vooral, over ondergrondse opslag van CO2. En is het toeval dat Ben van Beurden zaterdag uitgebreid in het FD aan het woord kwam over de noodzaak (voor Shell) om voorlopig volop door te gaan met fossiele brandstoffen. Mét een apart kopje voor CO2 opslag, jawel.
Het is inmiddels vijf jaar geleden dat de plannen voor CO2-opslag in de bodem onder Barendrecht werden afgeblazen en dat de plannen voor opslag in kleine lege gasvelden in Drenthe en Groningen werden uitgesteld. Als de discussie wordt heropend zullen de standpunten vóór en tégen nu mogelijk nog uitgesprokener zijn.
Voorstanders zullen zeggen dat het onmogelijk is om op tijd voldoende CO2-reductie te realiseren wanneer we niet ook overgaan tot het afvangen en opslaan van CO2. Bovendien zullen ze onderstrepen dat het veilig kan, ook al is er nog slechts beperkte ervaring met CCS (carbon capture & storage).
Wie tegen is, twijfelt juist over de veiligheid. Die visie wordt wel gesteund door voorbeelden uit de praktijk. Bovendien vertraagt de toepassing van CCS de ontwikkeling van hernieuwbare energie, vinden ze.
Volgens het kabinet moet de structuurvisie er voor zorgen dat er meer duidelijkheid komt voor initiatiefnemers en andere overheden bij toekomstige projecten in de diepe ondergrond. Welke? Het crescendo leidt naar CCS, van mogelijk tot niet uitgesloten via waarschijnlijk naar "Het afvangen en opslaan van CO2 is op de lange termijn noodzakelijk".
Hoe verhoudt zich dat dan tot de noodzaak om juist op lange termijn volledig op hernieuwbare energie over te schakelen en net op de korte termijn nog fossiel in te willen zetten? Blijven we dan toch in fossiel hangen met de zegen van de Haagse regenten? En wordt onze bodem binnen de kortste keren een CO2 ballon?
In de ontwerpvisie staat enerzijds dat het kabinet de voorkeur geeft aan CO2-opslag op zee, maar tegelijkertijd staat er: ‘De business case voor CCS op land is gunstiger dan die van CCS op zee’. Uit de kaart van geschikte opslagplekken blijkt ook dat de meeste geschikte velden op land liggen, in het noorden van Nederland.
Al in het SER-Energieakkoord voor duurzame groei (2013) wordt CCS neergezet als onvermijdelijk om op de lange termijn te komen tot een volledig duurzame energievoorziening. In het Energierapport van 2016 zegt het kabinet te streven naar een CO2-arme energievoorziening, die veilig, betrouwbaar en betaalbaar is. In die visie is CO2-afvang, transport en opslag een manier om dit doel te behalen.
Volgens het PBL is het afvangen en opslaan van CO2 'noodzakelijk om de klimaatdoelen zoals afgesproken in Parijs te halen'. Afvang en opslag van CO2 leent zich om toegepast te worden bij vaste emissiebronnen. Zoals opnieuw geopende kolencentrales?
Peter van Vliet