Verandering begint bij jezelf, zo hou je die vol

Er is een diepgaande verandering nodig in de samenleving en die begint bij mensen. Bij onszelf. Die verandering die nodig is, is zo groot dat die je makkelijk kan overweldigen of uit het veld slaan. Het nieuwe boek van Manu Busschots, oprichter van Klimaatgesprekken en de Deep Change Academy, helpt je om de moed niet te verliezen, om door te gaan en om je mentale veerkracht vast te houden.

Het is de belangrijkste verdienste van het boek, de steun die het geeft om door te gaan in je streven naar duurzaamheid. Want de weerstand kan groot zijn en de eenzaamheid en het gevoel van onmacht soms overweldigend. Bijna iedereen die actief aan een betere wereld probeert bij te dragen ervaart dat op enig moment, of je nou een eco-optimist bent of een realist.

Waar ik persoonlijk moeite mee heb is de titel: Van duurzaamheid naar deep change. Die ervaar ik als omgekeerde logica. Duurzaamheid is een staat en er is deep change (als proces) nodig om die te bereiken. Omkeren leidt tot een verkeerde en mogelijk zelfs schadelijke frame – dat duurzaamheid ook niet is wat we willen – en tot een semantische discussie daarover die afleidt van waar het werkelijk om gaat: ons proces naar meer duurzaamheid.

In het verlengde daarvan zou ook definitie van duurzaamheid van de Brundtland Commissie –  ‘kunnen voorzien in de behoefte van de huidige generatie, zonder het vermogen om te voorzien in de behoefte van de toekomstige generaties te schaden’ – onmogelijk zijn, want we zijn die behoeftes van de toekomst al aan het schaden.

Maar omdat we niet volgens de definitie handelen wil nog niet zeggen dat die onjuist is. Juist omdat we die behoeftes al schaden moeten we daarmee stoppen, door duurzamer te worden. Dat maakt de boodschap van die definitie relevanter dan ooit.

Semantische discussies helpen de duurzame beweging niet en ze leiden voor mij ook af van de kern van het boek. Geen nood echter. Als het je ook hindert sla je het begin gewoon over. Het doet niets af aan de waarde van de belangrijke boodschap: hoe hou je jouw motivatie en werk voor duurzaamheid vol?

Van binnen naar buiten

Hulp daarvoor wordt aangereikt voor je binnenwereld, en om de buitenwereld aan te pakken.

Verdiepende zelfzorg leert je wat te doen als het besef van een wereld in crisis volop voelbaar is. Zorg dat je hart (weer) open kan staan en dat je mentale zingeving blijft zoeken: wie wil je zijn in deze wereld, ongeacht de omstandigheden? Doe fysieke oefeningen die je helpen bij het verwerken van emoties en verhoud jezelf spiritueel gezien tot vergankelijkheid. Ook zelfkennis is van belang: welke rol wil en kan je het beste spelen?

Verder kan je je slagkracht vergroten door experimenten te doen voor wat werkt. Met de ambitie van deep change kom je per definitie op terreinen waar het moeilijk is om voort te bouwen op het werk van anderen of te voorspellen hoe het gaat uitpakken. Het vraagt om innovatie, inspiratie en samen brainstormen. Dat is het binnenwerk.

In het buitenwerk lees je hoe jij je impact kan gaan vergroten. Het beïnvloeden en veranderen van alles dat buiten jezelf en je eigen inner circle ligt. Dat kan je doen door te werken aan je veranderbereik. Je kan je impact ook vergroten door je veranderdoel te richten op systeemverandering: daarmee ontketen je metaforisch een lawine van verandering. De schrijver vervolgt met verandervoordelen die je kunnen helpen bij je impact vergroten. Ook een betere veranderaanpak kan je helpen bij je impact. Daarmee sluit het hoofdstuk af.

Onderzoek laat zien: angst- en doemscenario’s werken alleen als je ook laat zien wat mensen tegen die angst kunnen doen.

“Ik richt me in dit boek op de richting van deep change, het aanzetten van anderen daartoe, aansprekende praktijkvoorbeelden die al gelukt zijn en prikkelende reflectievragen voor je eigen praktijk. Zorg in ieder geval ervoor dat je basis klopt en dat je met jouw aanpak de intrinsieke motivatie van mensen blootlegt en versterkt. Dat kan je doen door je project zelf aan te passen, of de communicatie over je project.” Manu Busschots

Aan het einde vliegt het boek weer even uit de bocht:

“Als je uitzoomt van het leed en de ecodestructie in de wereld van vandaag, dan zie je dat de mensheid al honderden jaren steeds vreedzamer en steeds meer in balans met de natuurlijke leefomgeving leeft. De westerse beschaving, culturele normen en waarden naar andere mensen toe en naar ander leven toe, is in slow motion steeds meer inclusief en steeds meer een ‘culture of care’ aan het worden. ”

Dat is nogal een eenzijdig westers perspectief. Bovendien geldt dat misschien voor een kleine groep, maar zitten we juist in een omslag terug naar een meer middeleeuwse opvatting van (gebrek aan) waarden, dogma’s en agressie. Misschien was dat tijdens het schrijven van het boek nog niet zo duidelijk. Maar toch. En de industriele revolutie, de genocides van de afgelopen eeuw, de grootste ooit?

Ook deze opmerking kun je echter laten voor wat ze is. Ze doet niets af aan de hulp die het boek je kan bieden om overeind te blijven op jouw persoonlijke weg naar meer duurzaamheid, en in die van ons samen.

Peter van Vliet

Bestel hier ‘Van duurzaamheid naar Deep Change’