Nederland loopt vast door schaarste aan ruimte, energie, netcapaciteit en arbeidskrachten. Ook natuur en milieu zijn overbelast. Onderzoek van CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu, laat zien dat sectoren sterk verschillen in hoe efficiënt ze met schaarse middelen omgaan.

In deel zeven van de serie over praktische toekomstvisies kijkt Derk Loorbach naar de verbinding tussen het hart en het hoofd in de transitie naar rechtvaardige duurzaamheid. ‘Het leven is gewoon te duur’, concludeert hij.  Dat is de uitkomst van een economisch systeem dat gebaseerd is op oneindige groei, extractie en externalisatie. Maar ook de reden dat heel veel mensen geen perspectief zien.

Earth Overshoot Day 2025 valt op 24 juli, de datum waarop de mensheid de volledige ecologische hulpbronnen en diensten heeft opgebruikt die de aarde in één jaar kan regenereren. Dat meldt het Global Footprint Network, de internationale duurzaamheidsorganisatie achter de Ecologische Voetafdruk, samen met de York University, die onder toezicht van FoDaFo de nieuwste cijfers opstelt.

Nederlandse consumenten houden bij het doen van de dagelijkse boodschappen rekening met de duurzaamheid van producten. Drie op de tien Nederlanders (29%) kopen vaak tot altijd bewust duurzame(re) voedingsmiddelen in de supermarkt, nog eens 55% doet dit af en toe. Vrouwen en hoger opgeleiden kiezen het vaakst bewust voor duurzame(re) voedingsmiddelen. Dit blijkt uit onderzoek van Deloitte naar duurzame keuzes in de supermarkt. Maar wat blijkt: de uitkomsten wijken nauwelijks af van eigen onderzoek van stichting iNSnet, de uitgever van Duurzaamnieuws.nl, uit 2006.

In deel vijf van de serie over praktische toekomstvisies wil Henry Mentink de relatie van het geld met de Aarde verkennen. Je kunt je immers afvragen hoe het komt dat er steeds meer geld op Aarde is en we niet in staat zijn om dat geld goed aan te wenden voor Moeder Aarde, terwijl klimaat en biodiversiteit hollend achteruitgaan. In een aantal paragrafen verkent hij die situatie en sluit steeds af met een toelichting vanuit de Aarde zelf met de “Stem van de Aarde”. Dat lijkt hem ook een interessante brok informatie voor de superrijken.

Een onderzoek van Voxeurop en The Guardian onthult dat Europese “groene” beleggingsfondsen voor meer dan 33 miljard dollar geïnvesteerd hebben in grote olie- en gasbedrijven – de belangrijkste veroorzakers van de klimaatcrisis. Onder de fondsen zitten namen als Sustainable Global Stars en Europe Climate Pathway, maar tegelijk beleggen ze miljarden in bedrijven als Shell, BP, TotalEnergies, ExxonMobil en Chevron. Alleen al in deze vijf topvervuilers zit ruim 18 miljard dollar.

Het Footprint Network berekent elk jaar de ecologische voetafdruk van landen en de datum waarop die wordt overschreden voor dat jaar. Die dag wordt Overshoot Day genoemd. Voor Nederland ligt die dit jaar ruim een maand later dan vorig jaar, op 5 mei in plaats van 1 april. Dat komt door een nieuwe berekening. Voor de planeet maakt het geen verschil: de besparing van Nederland is verplaatst naar andere landen, doordat de export wordt verrekend.

In deel 3 van de serie artikelen over praktische toekomstvisies wijst Lammert van Raan op de lessen die we kunnen leren van neo-liberalen. Wat zijn die lessen? Wacht tot de tegenstroom verzwakt, verketter je tegenstander en bied redding. Hoe passen we die toe? Begin met plannen maken, zodat je kunt toeslaan wanneer de tijd rijp is. De geschiedenis heeft geleerd dat het werkt.

In deel 2 van de serie praktische toekomstvisies ziet Jac Nijssen twee scenario's aankomen. In het ene gaan we het redden, in het andere niet. Wat kunnen we dus doen? Een eerste hoofdpunt waaraan we volgens Jac Nijssen zouden moeten werken is ons weer terugwenden naar elkaar. Samen kunnen we productie en consumptie beperken. Een tweede hoofdpunt is ons concentreren op grijpbare praktijk om ons heen. Nee zeggen tegen onnodige troep, en genoegen vinden in op eigen kracht een sobere leefstijl uitvinden en beleven. Door lokaal sociaal weefsel op te bouwen in de richting van een lokalere economische organisatie bouw je wat op.

Ongelijkheid was altijd al een typisch verschijnsel in steden. Een recente studie, gepubliceerd in Nature, laat zien dat ongelijkheid al sinds de Romeinse tijd diep geworteld is in het stadsleven. Dit betekent dat de verdeling van rijkdom in moderne steden niet zomaar een toevallig probleem is, maar iets dat al eeuwenlang onderdeel is van stedelijke groei. Dit inzicht is belangrijk voor hoe we steden vandaag de dag ontwikkelen en plannen.

De dreiging van een nieuwe pandemie, veroorzaakt door een nieuw virus of Ziekte X, is reëel. Een combinatie van wereldwijde factoren creëert een omgeving waarin infectieziekten kunnen ontstaan en zich verspreiden. Ecologische, maatschappelijke en geopolitieke factoren spelen hierin een rol en worden steeds meer met elkaar verweven. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is het niet de vraag óf er een nieuwe pandemie komt, maar wanneer.

In deel 1 van de serie Duurzaamnieuws voor de toekomst neemt Niko Roorda ons mee op de weg van aangekleefde naar intrinsieke duurzaamheid. Hoe we daar belanden legt hij uit aan de hand van backcasting.
Op het eerste gezicht lijkt het zo eenvoudig. Om een duurzame samenleving tot stand te brengen, werken we aan de zeventien SDG’s, de wereldwijd aanvaarde sustainable development goals, totdat ze allemaal bereikt zijn, en dan zijn we er. Veel mensen geloven dan ook: duurzaamheid = SDG’s.

De regering behoort ten minste eens in de vijf jaar opnieuw een Klimaatplan vast te stellen en dit plan ter advies aan de Raad van State voor te leggen. Het nu voorgelegde ontwerp-Klimaatplan beslaat de periode van 2025 tot 2035 en beschrijft het pad om klimaatneutraliteit in 2050 te realiseren. Maar de regering maakt geen keuzes. En daarmee staat ze een groene toekomst in de weg.

Bijna vierhonderd extreem rijke mensen uit meer dan twintig landen landen vragen zelf in een open brief aan de wereldleiders om anders belast te worden dan nu het geval is. Intussen blijkt ook dat twee derde van de miljonairs zich zorgen maken over de invloed van de superrijken op het presidentschap van Donald Trump.

Activisten en sympathisanten noemen sociale kantelpunten vaak als instrumenten voor sociale verandering en klimaatbescherming. Het idee dat 25% van de aanhangers van een plan verandering kan bewerkstelligen, is populair. Maar blijft deze conclusie overeind onder de druk van sociale media?