Wat te doen als de hemel naar beneden valt (en salderen wordt afgeschaft)?

We moeten er niet aan denken, maar als de salderingsregeling voor eigen opwek van duurzame energie wordt afgeschaft, zitten een paar honderdduizend brave burgers in de penarie.

Particulieren met PV panelen op hun dak maken dankbaar gebruik van de regeling die in de Electriciteitswet van 1998 is vastgelegd en in 18 december 2013 is verruimd. Een vergelijkbaar systeem bestaat in vele landen en wordt Net-metering genoemd . Het komt er op neer dat de opgewekte stroom die je zelf op een bepaald moment niet nodig hebt en teruglevert aan het net, in mindering gebracht wordt op de door het net geleverde stroom op momenten dat je zelf te weinig produceert. Op jaarbasis wordt het aantal kWh teruglevering afgetrokken van het aantal kWh levering. Daardoor betreft de vergoeding niet alleen de kale energieprijs (ca 5- 7 cent/kWh) maar ook de energiebelasting (11,4 cent/kWh) en BTW ( 4 cent/kWh). Bij elkaar levert een kWh teruggeleverd dus ca €0.23 op. Net zo veel als een geleverde kWh kost. Vastrechtkosten zijn geen onderdeel van deze regeling.

Voor de hoeveelheid teruglevering die groter is dan de levering (over een jaar), kan de saldering niet meer worden toegepast, dan krijg je voor een kWh stroom hoogstens nog 5 – 7 cent afhankelijk van de energiemaatschappij.

Waarom zou de regering deze regeling afschaffen?

Sinds de kostprijs voor PV panelen drastisch is verlaagd, is het voor particulieren financieel aantrekkelijk om de investering te doen. Het aantal huishoudens met PV is het afgelopen jaar verdubbeld. VVD minister Kamp heeft echter laten doorschemeren dat hij niet kan garanderen dat de saldering mogelijk blijft. Daarmee heeft hij veel mensen ongerust gemaakt. Er zijn drie redenen waarom het zou kunnen stoppen.

1 Omdat de fiscus op het elektriciteitsverbruik van particulieren €2,7 miljard energiebelasting plus € 0,75 miljard BTW binnenkrijgt. Als alle 7 miljoen huishoudens al hun stroomverbruik met PV panelen gaan opwekken scheelt dat de overheid dus €3,5 miljard belastinginkomsten per jaar.

Op dit moment zitten we nog maar op ca 200.000 huishoudens, maar elk jaar komen er 100.000 bij. Het gaat nu dus nog maar om 0.1 miljard belastinggeld. Niet alle huizen zijn geschikt zijn voor PV panelen. Daarom zou het over 15 jaar hoogstens over €2 miljard minder belastinginkomsten kunnen gaan, maar toch.

2 Omdat de netwerkbeheerder geen constante spanning meer kan garanderen als er te veel wispelturige en overtollige zonnestroom op het net gedumpt wordt.

Als de helft van alle huishoudens in Nederland voldoende PV hebben voor het eigen gebruik, scheelt dat maximaal 10% op het totale stroomverbruik per jaar. Als er overdag surplus zonnestroom op het net komt, wordt dit voor een groot deel gecompenseerd doordat het verbruik door industriële grootverbruikers overdag groter is dan in de nacht. Zou de zon elke dag even veel schijnen dan zou er dus geen enkel probleem zijn. Er zal echter wel een groot verschil optreden tussen dagen met veel en dagen met weinig zon.

Dit probleem doet zich voorlopig niet voor omdat in ons land nog maar 0,6 % van het stroomverbruik door PV wordt opgewekt.Door aanbod van een veel grotere hoeveelheid zonnestroom uit Duitsland kan dat probleem echter wel af en toe ook in ons land optreden.

3 Omdat de energieleveranciers niet blij zijn met onze duurzame energie. Zonnestroom op het net levert de energieleverancier geen inkomsten op, maar juist verliezen. Juist als overdag de marktprijs voor energie het gunstigst is door veel vraag, wordt die vraag verminderd vanwege het aanbod zonnestroom. Dan zou de producent centrales moeten stilzetten. Kolencentrales kun je echter niet tijdelijk stilzetten en ook gascentrales leveren niets op als ze stil staan. Als de tarieven in de nacht laag zijn, moeten de centrales juist wel werken. Dit betekent dat de calculaties van stroomkosten herzien moeten worden. De klagende maatschappijen zullen druk uitoefenen op de regering om een eind te maken aan het stimuleren van zonnestroom.

Dit laatste probleem is nu al actueel en brengt een aantal grote concerns in de problemen.

Waarom zal de regering de regeling niet afschaffen?

Hiervoor bestaan verschillende argumenten:

1 Nederland is in internationaal verband overeengekomen om zich aan de (bescheiden) klimaatdoelstellingen te houden. Momenteel zijn windenergie, bio-energie (biogas en biodiesel) en overige hernieuwbare energie lang niet voldoende De totale bijdrage duurzame energie op het totale energieverbruik is momenteel ongeveer 5%, terwijl de doelstelling voor 2020 20% is. Als de helft van alle huishoudens duurzame stroom zou gebruiken, levert dat 1,3 % verduurzaming op het totale energieverbruik. Alleen de groeiende bijdrage van PV op particuliere daken is dus lang niet genoeg maar wel hard nodig om in combinatie met andere middelen het doel te halen.

2 De relatief hoge energiebelasting voor kleingebruikers is in 1996 als een Regulerende Energie Belasting ingevoerd om energiebesparing en verduurzaming te stimuleren. Dat gebeurde budgetneutraal in ruil voor vermindering van de inkomstenbelasting Nu dit werkt en vele mensen volop in PV investeren zou het van onbehoorlijk bestuur getuigen als de saldering om fiscale reden weer werd afgeschaft.

3 In Nederland is maar één politieke stroming, die met financiële steun uit de fossiele energiebranche het klimaatprobleem ontkent, en tegen verduurzaming van de energievoorziening is. Het ziet er naar uit dat deze groep nooit regeringsverantwoordelijkheid zal krijgen. Als over enkele jaren meer dan een miljoen huishoudens salderen, zal het politieke draagvlak voor afschaffing niet groot zijn.

4 Het is vrij gemakkelijk om het fiscale gat te dichten met een verhoging van de energiebelasting voor grootverbruikers. Grootverbruikers gebruiken 75 miljard kWh en betalen slechts 1 cent per kWh energiebelasting, terwijl de consumenten bij elkaar ca 25 miljard kWh gebruiken en zo’n 15 cent belasting per kWh moet betalen.. Een verhoging naar 4 cent/kWh voor de grootverbruikers is voldoende om weer 2 miljard binnen te halen.

Dit is echter een politieke keus die het bedrijfsleven niet zal omarmen en dus voor de VVD niet acceptabel is. Een geleidelijke verhoging met 0,2 cent per jaar gedurende 20 jaar zou wellicht wel politiek haalbaar zijn en is voldoende om het verlies door het stijgend aantal particuliere PV installaties te compenseren .

5 Door hogere energiebelasting voor bedrijven ontstaat geen onontkoombare lastenverzwaring, maar een sterke stimulans voor investering in duurzame energie en in energiebesparing. Daarmee kan de lastenverzwaring gemakkelijk worden gecompenseerd. Dit draagt bij aan het halen van de klimaatdoelstelling maar ook aan meer werkgelegenheid. Uiteindelijk levert die toename van investeringen en werkgelegenheid meer inkomsten aan de staat dan de energiebelasting.

6 De balans tussen productie en gebruik is ook te bereiken door grotere internationale netwerken, betere afstemming van productie en verbruik, opslag in accu’s van elektrische voertuigen, groeiende bijdrage van windenergie en energiebesparingsmaatregelen.

7 Door de vijf oudste kolencentrales te sluiten (volgens het energieakkoord van 2013) en moderne gasgestookte centrales als back up te gebruiken, zullen de energieleveranciers toch al een geheel andere kostencalculatie krijgen. De grote energieleveranciers doen er beter aan te anticiperen op een energietransitie dan deze tegen te willen houden. In plaats van kolencentrales te bouwen zouden zij bijvoorbeeld kunnen investeren in systemen voor grootschalige energieopslag. Dan zou het billijk zijn om geld te vragen voor het gebruik van het net als energiebuffer.

8 Uiteindelijk zal duurzame energie uit zon en wind goedkoper zijn dan elektrische energie uit centrales met fossiele brandstoffen. Nu al is in meer dan 87 landen stroom uit wind en zon voor de consument goedkoper dan stroom van fossiele centrales. Het is dus zinloos om de fossiele centrales de hand boven het hoofd te houden.

9 Nederland loopt nu hopeloos achter in de energietransitie. We missen een enorme markt van hoogwaardige technologische dienstverlening en producten als we niet meegaan.

10 Nederland wordt steeds afhankelijker van energie uit onbetrouwbaar buitenland. (Olie en gas) Ons eigen gas raakt binnen 20 jaar op. Een grotere onafhankelijkheid en zelfredzaamheid is zeer urgent.

11 Als de saldering wordt afgeschaft, zal de consument slimme wegen vinden om zijn eigen verbruik beter af te stemmen op de eigen productie, zodat een groter deel al direct vóór de meter gecompenseerd wordt. Bovendien zal de ontwikkeling van opslag in accu’s of in waterstof of andere energiedragers binnen 10 – 15 jaar zo goedkoop worden, dat de consument niet meer zo sterk van het net afhankelijk is. Afschaffing van de saldering zal dit sterk bevorderen en dus niet opnieuw belastinginkomsten opleveren.

12 Als saldering wordt afgeschaft zal Nederland zeer uit de pas lopen in vergelijking met omringende landen zowel als met de VS, Japan, Australië, China.

13 Na minister Kamp komt er hopelijk een minister die niet inzet op schaliegas, die inzet op energiebesparing in plaats van zo veel mogelijk gas verkopen, die grootverbruikers durft aan te pakken en die onze ambitie tot verduurzaming durft op te schroeven tot 100% in 2050. Kortom een minister die geeft om zijn kinderen en kleinkinderen.

Han Blok