COP na COP verzamelen zich duizenden afgevaardigden in verre oorden om de lijst van beloften die niet of nauwelijks worden nagekomen, weer wat langer te maken. Editie 29: het met olie doordrenkte Bakoe in Azerbeidzjan, waar de directeur van het evenement blijkt te lobbyen voor de olieboeren.
Daar verzamelen wereldleiders zich voor COP29 om de energietoekomst van de planeet te overleggen. Azerbeidzjan, waar 90% van de export afhankelijk is van fossiele brandstoffen, vormt een scherp contrast met de uitdaging waar de wereld voor staat: gaan we door met geld verdienen aan fossiele brandstoffen of kiezen we voor duurzame alternatieven? De top vindt plaats tijdens verontrustende signalen uit de VS, dat terugkeert naar “drill, baby, drill”-beleid onder invloed van Trump, wat twijfels oproept over de wereldwijde inzet voor schone energie.
Laatste nieuws: directeur COP lobbiet voor olieboeren
The Guardian ontdekte dat de CEO van COP29, Elnur Soltanov, die tevens de Azerbeidzjaanse viceminister van Energie is, kennelijk akkoord gaat om fossiele brandstofdeals te faciliteren tijdens de klimaattop in ruil voor sponsoring van het evenement. In undercover-opnames, georganiseerd door de actiegroep Global Witness, die zich voordeed als een olie- en gasbedrijf, sprak Soltanov over een mogelijke toekomst voor fossiele brandstoffen “misschien wel voor altijd” en bracht hij de nep-investeerder in contact met Socar, het nationale olie- en gasbedrijf van Azerbeidzjan. Dit incident heeft de roep versterkt om fossiele brandstofbedrijven en hun lobbyisten te weren van COP-bijeenkomsten. De UNFCCC, die toezicht houdt op COP, stelt dat functionarissen hun positie niet mogen gebruiken voor persoonlijk gewin en verwacht onpartijdigheid, wat vragen oproept over de integriteit van het leiderschap van COP29.
Hoewel de verkiezingsuitslag in de VS wordt gezien als een tegenslag, houden klimaatactivisten zoals voormalig VN-klimaatchef Christiana Figueres – tegen beter weten in? – vol dat dit de wereldwijde inspanningen voor decarbonisatie en de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs niet zal laten ontsporen. Maar COP29 zet een lange reeks van VN-klimaatconferenties voort die teruggaan tot 1992, die niet konden voorkomen dat de emissies hoog blijven en dat wereldwijde klimaatrampen toenemen.
Tijdens COP29 zullen wereldleiders opnieuw hun toezeggingen aan het 1,5°C-doel bevestigen, met als doel om binnen twee decennia netto nul-emissies te bereiken. Dit blijft op de agenda, terwijl iedereen weet dat we dat punt al gepasseerd zijn. En welke wereldleiders, zou je kunnen vragen, als je kijkt naar de lijst van afwezigen die de leiders van de belangrijkste spelers omvat.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Deze belangrijke leiders zullen niet aanwezig zijn op COP 29:
* Verenigde Staten: President Joe Biden zal niet reizen naar het evenement.
* Europese Unie: Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zal niet aanwezig zijn vanwege politieke ontwikkelingen in Brussel.
* Brazilië: President Luiz Inácio Lula da Silva heeft zijn reis geannuleerd na een hoofdwond.
* Duitsland: Bondskanselier Olaf Scholz heeft zijn geplande reis afgezegd vanwege een politieke crisis in eigen land.
* Rusland: President Vladimir Poetin zal niet aanwezig zijn.
* Frankrijk: President Emmanuel Macron zal niet aanwezig zijn.
* China: President Xi Jinping wordt niet vermeld in de laatste VN-agenda voor toespraken van leiders.
* Australië: Premier Anthony Albanese zal naar verwachting voor het derde jaar op rij niet aanwezig zijn.
* India: Premier Narendra Modi staat niet op de lijst van sprekers.
* Japan: Niet vermeld in de laatste VN-agenda voor toespraken van leiders.
* Mexico: Niet vermeld in de laatste VN-agenda voor toespraken van leiders.
* Premier James Marape van Papoea-Nieuw-Guinea kondigde aan dat zijn land COP29 niet zal bijwonen uit “protest tegen de grote landen” vanwege het gebrek aan “snelle steun aan klimaatverandering-slachtoffers”.En de Nederlandse premier Dick Schoof blijft thuis vanwege voetbalrellen, die voor hem belangrijker zijn dan een wereldwijde klimaatcrisis.
Kaveh Guilanpour, vicevoorzitter van het Center for Climate and Energy Solutions, benadrukte dat een toekomst met hoge CO₂-uitstoot onhoudbaar en gevaarlijk is. Ondanks de groeiende weerstand tegen netto-nul in de VS en Europa blijft de focus van COP29 liggen op het vinden van de financiële middelen om een wereldwijde transitie naar schone energie te ondersteunen. Volgens de Energy Transitions Commission is er elk jaar zo’n $3,5 biljoen nodig tot 2050 om energiesystemen te hervormen, terwijl het klimaatinstituut van de VN het totaal tot 2050 op $125 biljoen stelt.
Om dat in perspectief te plaatsen: $3,5 biljoen vertegenwoordigt meer dan een jaar economische groei van de wereldeconomie.
Volgens sommige experts is veel van het geld al beschikbaar in de vorm van energiebestedingen, waarvan jaarlijks $3 biljoen wordt geïnvesteerd in fossiele industrieën. Voor ontwikkelde landen is het verschuiven van investeringen van koolstofrijke naar koolstofarme infrastructuur haalbaar met een sterke sturing door de overheid, is het mantra. De realiteit is echter dat die sturing zich steeds verder van die transitie af verwijdert, terwijl het voor ontwikkelingslanden steeds moeilijker is om de benodigde financiering te verkrijgen vanwege hoge rentetarieven en investeerdersvoorwaarden. Afrika, rijk aan zonne- en windenergie, heeft bijvoorbeeld nog steeds minder zonnepanelen dan België vanwege de hoge financieringskosten.
Geld, welk geld?
Financiële hervorming staat centraal op de agenda van COP29, met gesprekken over het vaststellen van een nieuwe collective quantified goal (NCQG) voor klimaatfinanciering om ontwikkelingslanden te helpen in hun groene transities. Het bestaande jaarlijkse doel van $100 miljard, dat in 2009 tijdens COP15 in Kopenhagen werd vastgesteld, werd twee jaar te laat gehaald. Dat heeft het vertrouwen van ontwikkelingslanden flink geschaad. Het bedrag valt echter in het niet bij alleen de schade van orkaan Helene afgelopen zomer, die naar schatting 250 miljard USD bedroeg.
De economen Nicholas Stern en Vera Songwe schatten dat er jaarlijks $2,4 biljoen nodig is (oftewel 24x zo veel) voor ontwikkelingslanden om emissies te verminderen en zich te beschermen tegen klimaateffecten. Ongeveer de helft hiervan zou uit binnenlandse bronnen kunnen komen, wat een jaarlijkse kloof van $1 biljoen overlaat die zou moeten worden ingevuld door rijke landen en hervormde multilaterale instellingen zoals de Wereldbank.
Echter, geen enkel ontwikkeld land heeft zich gecommitteerd aan een specifieke bijdrage, en het doel blijft collectief, zonder individuele doelen per land. Waarschijnlijke financieringsbronnen zijn wereldwijde belastingen op activiteiten met hoge koolstofuitstoot, heffingen op frequente vliegers, vermogensbelastingen, en de herbestemming van subsidies van fossiele brandstoffen naar duurzame investeringen. Hoewel de VS onder Trump naar verwachting zal tegenwerken, geloven experts dat het succes van de NCQG niet alleen afhankelijk is van Amerikaanse bijdragen, aangezien Europa een belangrijke financiële bijdrager aan klimaatinspanningen blijft. Maar ook Europa leed alleen de afgelopen zomer al tientallen, mogelijk honderden miljarden aan klimaatschade.
Naast financiën zal COP29 zich richten op de dringende noodzaak om nationale klimaatdoelstellingen, bekend als “nationally determined contributions” (NDC’s), te versterken. Volgens het Parijs-akkoord moeten landen hun NDC’s bijwerken, en veel landen, zoals het VK, hebben beloofd dit tijdens COP29 te doen. Brazilië, dat COP30 in november 2024 zal organiseren, dringt erop aan dat landen gedetailleerde, ambitieuze NDC’s indienen die in lijn zijn met een netto nul-traject.
Opnieuw, fossiel afbouwen?
Een centraal thema op COP29 is de toekomst van wereldwijde energiesystemen. Tijdens COP28 in Dubai vorig jaar werd een historische toezegging gedaan om fossiele brandstoffen af te bouwen, maar olieproducerende landen zoals Saudi-Arabië proberen sindsdien deze toezegging te verzwakken. Met de verwachte anti-klimaathouding van Trump lijkt de fossiele industrie zich gesterkt te voelen om zich nog sterker te verzetten tegen strengere maatregelen. VN-klimaatchef Simon Stiell benadrukte dat de resultaten in Baku van vitaal belang blijven, aangezien ongecontroleerde opwarming van de aarde de economische stabiliteit en gezinsbudgetten wereldwijd bedreigt.
Samenvattend biedt COP29 in Bakoe opnieuw een kans voor de internationale gemeenschap om zowel financiële als beleidsmatige lacunes in klimaatactie aan te pakken. Terwijl de toezeggingen van rijke landen en sterkere governance essentieel zijn, is het net zo belangrijk om ervoor te zorgen dat ontwikkelingslanden eerlijke toegang tot financiering krijgen. Het succes van de top hangt af van het verzoenen van de uiteenlopende belangen van ontwikkelde en ontwikkelingslanden, met financieringsmechanismen die een duurzame, veerkrachtige toekomst voor iedereen ondersteunen. Tot nu toe blijkt dit vooral een steeds terugkerende fata morgana.
