Terwijl wereldwijd de druk groeit om minder plastic te gebruiken, plant de olie-industrie voor 400 miljard dollar aan investeringen om de productie op te krikken. Daarmee komt die 400 miljard dollar aan investeringen direct in gevaar, stelt een rapport van Carbon Tracker.

Toekomstscenario's van onder meer oliebedrijf BP en het Internationaal Energieagentschap stellen dat een stijgende vraag naar plastic tot 2040 de grootste motor zal zijn voor de groeiende vraag naar olie. De sector investeert dan ook volop: volgens cijfers van de denktank Carbon Tracker wil de sector 400 miljard investeren in de komende vijf jaar om het aanbod aan plastic met een kwart uit te breiden.

Maar recente rapporten laten een ander verhaal horen. Ze zien de weerstand tegen het gebruik van plastic wereldwijd toenemen, en voorspellen een veel minder uitgesproken groei in het plasticgebruik, tussen 1 en 4 procent per jaar. Bovendien zou dat gebruik al pieken in 2027.

Volgens een nieuwe analyse van Carbon Tracker dreigt de oliesector daarmee haar primaire groeimotor te verliezen, nadat ook de vraag in de transportsector al is afgenomen. “Verwijder de plastic pijler die de toekomst van de olie-industrie ondersteunt, en het hele verhaal van de stijgende vraag naar olie stort in”, zegt Kingsmill Bond, strateeg bij Carbon Tracker.

De petrochemische industrie wordt nu al geconfronteerd met bodemprijzen voor plastic grondstoffen als gevolg van grote overcapaciteit, en investeerders riskeren daardoor enorme verliezen, zegt Bond.

Milieukosten

Carbon Tracker wijst ook op de hoge externe kosten die plasticgebruik met zich meebrengt. Het rapport schat die op minstens 1000 dollar per ton (846 euro), onder meer door de uitstoot van CO2, gezondheidskosten door schadelijke uitstoot, afvalverwerking en de alarmerende plasticvervuiling in de oceanen.

En toch krijgt de sector meer subsidies dan het aan belasting betaalt, zegt Carbon Tracker. Bovendien wordt 36 procent van het geproduceerde plastic maar één keer gebruikt, 40 procent vervuilt het milieu en minder dan 10 procent wordt daadwerkelijk gerecycleerd.

Oplossingen

Volgens het onderzoeksbureau Systemiq, dat aan het rapport meewerkte, zijn er al technologische oplossingen beschikbaar om een enorme vermindering van het plasticgebruik mogelijk te maken tegen lagere kosten. Zo kan er ingezet worden op hergebruik, een beter ontwerp, betere regulering van de producten, vervangingsproducten zoals papier en veel meer recycling.

“De verandering van het huidige lineaire systeem naar een meer circulair systeem heeft grote voordelen”, zegt Yoni Shiran, analist bij Systemiq. “Je kunt alle functionaliteit van plastic evenaren, maar tegen de helft van de kapitaalkosten, de helft van de hoeveelheid grondstoffen, 700.000 extra banen en 80 procent minder plasticvervuiling.”

Overheden in onder meer Europa en China ondernemen al stappen om plastic afval aan te pakken, onder meer door regelgeving, verboden en taksen, maar ook recyclagedoelstellingen. Zo stelde de EU in juli van dit jaar al een belasting van 800 euro per ton voor op niet-gerecycled plastic afval. China heeft gelijkaardige ambities en is begonnen met het verbieden van bepaalde soorten plastic. Het land verraste vriend en vijand in 2018 toen het zijn industrie grotendeels sloot voor de import en verwerking van plastic afval en exporteurs zo dwong om het afvalprobleem thuis op te lossen.

Klimaat

Een ander cruciaal element is de wereldwijde strijd tegen de klimaatverandering, zegt het rapport. In elke fase van de levenscyclus van plastic wordt immers CO2 geproduceerd, inclusief bij de afvalfase. Uit de analyse blijkt dat een ton plastic zelfs tot twee keer zoveel CO2 uitstoot als de productie van een ton olie.

De optimistische groeiscenario’s voor de plasticsector zouden de klimaatafdruk van kunststoffen tegen het midden van de eeuw verdubbelen tot zo’n 3,5 gigaton. Dat druist lijnrecht in tegen het Klimaatakkoord van Parijs, dat bepaalt dat de wereldwijde uitstoot tegen 2030 moet halveren en halverwege de eeuw zelfs nul moet zijn.

“Het is een waanvoorstelling voor de kunststofindustrie om zich in te beelden dat ze haar CO2-uitstoot kan verdubbelen, terwijl de rest van de wereld die tot nul probeert terug te brengen”, zegt Bond.