De meerderheid van de sociale ondernemingen is financieel gezond, creëert banen en trekt met succes financiering aan. Maar Corona treft ook deze missie-gedreven ondernemers hard, al leidt deze crisis ook tot kansen en innovatieve samenwerkingen. Dit alles blijkt uit De Social Enterprise Monitor 2020.
Een groot gedeelte van de sociale ondernemingen heeft in 2019 winst gemaakt (43%). Dit aandeel is gegroeid ten opzichte van het jaar daarvoor (36%). Sociale ondernemingen leveren daarmee naast maatschappelijke waarde ook steeds meer economische waarde. Ze weten over het algemeen ook de juiste financiering te vinden. Van de ondernemingen die kapitaal hebben gezocht (43%), geeft 60% aan ten minste één financiering volledig te hebben gekregen. De werkgelegenheid bij sociale ondernemingen is tussen 2019 en 2020 met 10% toegenomen.
Covid-19: ondernemers hard getroffen maar ook kansen
Ondanks dit sterke ondernemerschap, zijn de meeste sociale ondernemingen, net als andere (MKB) bedrijven in Nederland, hard getroffen door de coronacrisis. 74% van de bedrijven verwacht minder omzet te draaien, 40% heeft NOW aangevraagd en voor 20% komt het voorbestaan in gevaar. Maar er is ook een andere kant aan dit verhaal. Een kwart van de ondernemers ziet kansen voor nieuwe afzetmarkten en een kleine groep (6%) gaat zelfs uitbreiden! Zie het specifieke bericht over sociale ondernemingen in coronatijd hier.
Aantrekken/behouden klanten en (h)erkenning grootste uitdagingen
De effecten van Covid-19 zijn duidelijk zichtbaar in de belangrijkste obstakels voor sociale ondernemingen. Stipt op één staat het aantrekken van nieuwe en behouden van bestaande klanten: 45% van de ondernemers geeft aan dit te zien als een obstakel voor groei. Dit obstakel kwam ook terug in voorgaande edities van de Social Enterprise Monitor, maar nooit eerder met zo’n hoog percentage. In 2019 werd het bijvoorbeeld door 27% van de sociaal ondernemers genoemd als obstakel. Daarnaast lopen veel ondernemers (31%) aan tegen het feit dat ze niet worden erkend en herkend voor wat ze zijn, doen en bereiken. Dit percentage is ook opvallend hoger dan de jaren ervoor, maar te verklaren door de tijd waarin we nu leven. Dit geeft alleen maar extra gewicht aan de aankondiging van het kabinet op afgelopen 10 juli dat ze de BVm zullen introduceren als juridische erkenning voor sociale ondernemingen.
Impact first: SDG’s integraal onderdeel en actief anderen aanzetten tot duurzaam gedrag
De duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s) worden door meer dan de helft van de sociale ondernemingen (51%) geïntegreerd in de bedrijfsstrategie/-activiteiten of is dit van plan. Hoewel het reguliere MKB nog steeds amper bekend lijkt te zijn met deze doelen (MKB servicedesk), lopen sociale ondernemingen voorop en maken zij de SDG’s een integraal onderdeel van hun bedrijfsvoering door bijvoorbeeld hun bijdrage aan deze doelen op te nemen in hun jaarverslag. Maar de maatschappelijke waarde van deze ondernemingen gaat verder dan de eigen onderneming. 96% geeft aan actief andere organisaties aan te zetten tot duurzamer en inclusiever gedrag en handelen.
Dit doen ze onder andere door bewustwording te creëren bij consumenten, directe samenwerking aan te gaan met andere bedrijven (corporate, MKB, sociale ondernemingen) en actief te lobbyen bij overheid en politiek. Neem bijvoorbeeld Frank About Tea die met een brief aan de CEO van Unilever in het Financieel Dagblad bewustwording hebben gecreëerd over de omstandigheden van de lokale theeboeren die aan Unilever leveren (en mogelijk de dupe worden bij een verkoop van hun theedivisie). Naar aanleiding van een onderzoek naar deze beinvloedingsrol van sociale ondernemingen zal Social Enterprise NL later dit jaar een rapport publiceren.
De overheid als cruciale partner, klant en obstakel
Sociale ondernemingen en overheden zijn natuurlijke partners gezien ze beide maatschappelijke doelen nastreven. Deze samenwerking gaat echter niet vanzelf. Samenwerking met de gemeente staat op plek 3 (met 31%) van de grootste obstakels, de wet- en regelgeving van de Rijksoverheid op plek 5 (met 25%). Hoewel meer dan de helft (56%) van de ondernemingen op een of andere manier de overheid als klant heeft, gaat dit vaak om incidentele en kleine opdrachten, terwijl ze vaak op zoek zijn naar een meer structurele samenwerking. Sociaal ondernemers hebben daarom ook veel ambitie en zien kansen. 1 op de 3 ondernemers geeft bijvoorbeeld aan een hoger deel van de omzet te willen halen bij gemeenten en nog eens 77% zou het heel graag zien dat gemeenten vaker en meer sociaal (bij hen) zouden inkopen.