Voor de meeste arme en kwetsbare mensen op de wereld zijn onaantastbare eigendomsrechten, inclusief pachtstelsels, een zelden toegankelijke luxe. Als dit niet verandert zullen de Sustainable Development Goals (SDG’s) onmogelijk te behalen zijn.
Een pachtstelsel bepaalt wie het land kan gebruiken, voor hoe lang, en onder welke omstandigheden. Pachtafspraken kunnen zowel op officiële wetten en beleid gebaseerd zijn als op informele gewoonten. Als deze afspraken vastliggen hebben de gebruikers van het land niet alleen een stimulus om optimale werkwijzen te implementeren voor het gebruik ervan (met aandacht voor bijvoorbeeld milieuaspecten), maar ook een om er zelf meer in te investeren.
Onaantastbare landrechten
Er is een internationale consensus ontstaan over het belang van onaantastbare landrechten voor de ontwikkelingsresultaten. In 2012 onderschreef het Comité voor Wereld Voedselveiligheid, onderdeel van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, de Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure als de mondiale norm op dit gebied.
Toch wordt deze norm nog niet breed genoeg toegepast. In feite heeft zelfs slechts 30% van de wereldbevolking wettelijk geregistreerde rechten op hun land en huizen, waarbij de armen en politiek gemarginaliseerden de grootse kans hebben om onder onzekere pachtregelingen te lijden.
Ongelijkheid
In Roemenië bijvoorbeeld hebben veel Roma minder gegarandeerde pachtrechten op hun landbouwgrond dan hun niet-Roma buren. Overeenkomstig hebben bergstammen uit Zuidoost-Azië zelden wettelijke rechten op hun inheemse bezit, dat vaak in staatsbossen gelokaliseerd is.
In Zimbabwe kan een normale scheidingsregeling resulteren in de allocatie van alle familiegronden en -bezit (en zelfs kinderen) aan de man, waarbij de vrouw alleen nog kan terugkeren naar haar vader of een ander mannelijk familielid. In Sarajevo zijn duizenden appartementen als illegaal bestempeld als gevolg van verouderde stadsplanning en ontbrekende vergunningen, wat de meest kostbare bezittingen van families uitsluit van de formele economie.
Groei
Door de economische groei te belemmeren houden inadequate landpachtstelsels armoede en marginalisatie in stand. Maar het tegenovergestelde geldt ook: sterke en goed nageleefde landrechten kunnen de groei aanjagen, armoede verminderen, het menselijk kapitaal vergroten, economische gelijkheid bevorderen (inclusief seksegelijkheid) en de sociale vooruitgang op een meer brede manier ondersteunen.
Bovendien zijn onaantastbare landrechten essentieel om rampgevaar te reduceren en om klimaatveerkracht op te bouwen, wat een urgente opdracht is in een tijd dat klimaatverandering al meer en frequenter extreem weer veroorzaakt. Wanneer dit soort rampen mensen van huis en haard verdrijft bieden goed bijgehouden landkadasters de basis voor compensatie en de constructie van noodvoorzieningen en helpen zo getroffen gemeenschappen beter weder op te bouwen.
In weerspiegeling van het belang van onaantastbaar grondbezit voor het succes van de SDG’s werkt de Wereldbank groep nu samen met ontwikkelingslanden om hun pachtstelsels te verbeteren en om de dekking van wettelijk erkende en geregistreerde rechten uit te breiden. In de provincies Kalimantan en Sumatra in Indonesië bijvoorbeeld helpen we de standaardisatie van landrechten te bevorderen, met bijzondere aandacht voor vrouwen en inheemse gemeenschappen, terwijl de grenzen van staatsbossen worden gedefinieerd met gebruik van participatieve methoden voor het in kaart brengen en de registratie.
Herverdeling
De inspanningen van de Wereldbank hebben het al mogelijk gemaakt om in Nicaragua een miljoen hectare inheems land – meer dan 30% van het territorium van het land – te demarqueren, benoemen, en te registeren, een proces waarvan sommige van de meest kwetsbare groepen van het land van hebben kunnen profiteren. Dit initiatief had ook tot doel om de capaciteit van Nicaragua te vergroten om direct en effectief op rampen te kunnen reageren.
Nu worden er in Mozambique en Tanzania nieuwe projecten voorbereid om regelingen voor gewoonterecht aan te bieden met gemeenschappelijke aanspraken die de wettelijke erkenning van het gezamenlijke holdings zullen garanderen, waarmee de bescherming en het beheer van deze bezittingen verbeterd zal worden. Voor de periode 2017-2019 wordt voorspeld dat het leningenportfolio van de Wereldbank voor investeringen in landadministratie en pachtzekerheid met 39% te groeien.
SDGs onder druk
Dit is een belangrijke vooruitgang. Maar het realiseren van SDG-doelstellingen – die volledig in lijn liggen met de eigen zusterdoelen van de Wereldbank om een einde te maken aan extreme armoede en het aanjagen van een gedeelde welvaart – zullen een veel groter investeringsprogramma behoeven dat is gericht op het versterken van de landrechten door de hele ontwikkelingswereld. Tot dat doel maakt de Wereldbank contact met partners op lokaal, nationaal, en mondiaal niveau om het engagement van landen te vergroten en om hulpbronnen te mobiliseren om het ambitieuze doel van adequate land- en eigendomsrechten voor een ieder in 2030 te behalen.
Land is de kern van ontwikkeling. Onaantastbare landrechten zijn daarom cruciaal voor het opbouwen van inclusieve, veerkrachtige, en duurzame gemeenschappen die de economische en sociale vooruitgang tot ver in de toekomst zullen aandrijven.
Mahmoud Mohieldin,Anna Wellenstein
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
