Amerikaanse onderzoekers voerden begin april de eerste test in de atmosfeer uit van een techniek om wolken helderder te maken zodat die zonlicht terugkaatsen. Deze omstreden manier van geo-engineering, marine cloud brightening, moet de planeet tijdelijk afkoelen. Maar over ongewenste neveneffecten is nog veel te weinig bekend.
Een team onderzoekers onder leiding van de Universiteit van Washington voerde deze experimenten uit vanaf een afgedankt vliegdekschip om hun technologie te testen in de San Francisco Bay Area. In de communicatie rond de test wordt de nadruk gelegd op de noodzaak van het onderzoek om de neveneffecten te onderzoeken. Maar alles lijkt er vooral op gericht om de techniek daadwerkelijk grootschalig toe te gaan passen.
Klimaatrisico’s verminderen
Bij wereldwijde klimaatverandering gaat het om meer dan alleen de uitstoot van broeikasgassen, stelt het persbericht. Van de vele complexe systemen die het klimaat op aarde beïnvloeden, is een van de belangrijkste de hoeveelheid zonlicht die terug de ruimte in wordt gereflecteerd door heldere oppervlakken zoals sneeuw, ijs en wolken. Hier worden oorzaak en gevolg omgekeerd: reflectie van zonlicht wordt juist een punt doordat de temperatuur toeneemt als gevolg van co2 uitstoot. Daardoor veranderen ijs en wolken.
Wolken spelen een bijzonder krachtige rol in het klimaatsysteem omdat ze snel kunnen veranderen en een sterk effect hebben op de reflectie van de aarde. Daarom werken onderzoekers van het UW Marine Cloud Brightening Program, een internationaal wetenschappelijk initiatief, aan een beter begrip van wolken en hoe zowel onbedoelde als mogelijk opzettelijke veranderingen in atmosferische deeltjes wolken beïnvloeden.
“Atmosferische deeltjes, ook wel aerosolen genoemd, kunnen een sterk effect hebben op de weerkaatsing van zonlicht door wolken,” zegt Sarah Doherty, programmadirecteur van het Marine Cloud Brightening Program en senior onderzoekswetenschapper bij het UW Cooperative Institute for Climate, Ocean and Ecosystem Studies. “Als de mens veranderingen aanbrengt in de uitstoot van aerosolen, hebben we een beter wetenschappelijk begrip nodig van deze effecten om de potentiële risico’s en voordelen beter te begrijpen en om onbedoelde effecten te beperken.”
De rol van wolken en aerosolen
Wanneer kleine aërosoldeeltjes vrijkomen in de atmosfeer uit zowel natuurlijke bronnen (zoals biologische emissies en verstuiving van de zee) als menselijke activiteiten (zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, hout en vegetatie), vermengen ze zich in wolken en kunnen ze ervoor zorgen dat deze helderder worden en meer zonlicht terugkaatsen in de ruimte. Dit heeft een verkoelend effect op het klimaat op aarde.
Het idee om de rol van wolken in het klimaat – en het effect van de mens daarop – beter te begrijpen, ontstond toen wetenschappers opmerkten dat wolken meer reflecteerden, of “helderder” werden, in regio’s waar ze werden beïnvloed door luchtvervuiling.
Dit was ook te zien in “scheepspaden”, de sporen van heldere wolken langs de routes van schepen die worden veroorzaakt door de kleine aerosoldeeltjes die hun motoren uitstoten. De sporen zijn helder en groot genoeg om vanuit de ruimte te worden waargenomen. Om deze vervuiling te verminderen en de luchtkwaliteit wereldwijd te verbeteren, hebben recente regels de uitstoot van schepen en andere emissies aanzienlijk verminderd – maar daarmee hebben ze ook de reflectie van wolken verminderd, wat de opwarming van de aarde zou kunnen versnellen.
Omgekeerde logica
“Er is nu sterk bewijs dat de vermindering van de scheepsemissies vanaf 2020 gedeeltelijk heeft bijgedragen aan de abnormaal warme wateren die onlangs in het noorden van de Atlantische Oceaan zijn waargenomen,” zegt Robert Wood, professor in de atmosfeerwetenschappen en hoofdonderzoeker van het Marine Cloud Brightening Program.
Maar deze redenering gebruikt omgekeerde logica. In werkelijkheid heeft de vervuiling van de scheepvaart een sterkere opwarming door broeikasgassen gecamoufleerd. De werkelijke opwarming was dan ook groter dan we al verwachtten.
“Dit toont echt aan dat deze minuscule deeltjes in de atmosfeer een opmerkelijk sterke invloed kunnen uitoefenen op wolken en de absorptie van zonlicht door de aarde. Maar de waarheid is dat we nog steeds niet goed weten hoe groot het effect van aerosolveranderingen wereldwijd kan zijn, omdat de reacties van wolken op aerosolen enorm kunnen variëren, afhankelijk van het type wolk en de meteorologie” merkt Wood verder nog op.
Wetenschappers vragen zich nu af: als scheepsemissies ervoor kunnen zorgen dat wolken helderder worden en zonlicht terugkaatsen in de ruimte, kan een niet-vervuilende versie van dat fenomeen dan worden gebruikt om de planeet te helpen afkoelen? En zo ja, moet dat dan?
Dit zijn complexe onderwerpen en nu klimaatverandering een dagelijkse realiteit wordt voor mensen over de hele wereld, hebben wetenschappers en regeringen het belang van onderzoek erkend door verder onderzoek aan te bevelen. Door de manieren te bestuderen waarop aërosolen en wolken op elkaar inwerken, probeert het Marine Cloud Brightening Program toekomstige beslissingen te informeren door de mensheid te helpen niet alleen de technische uitdagingen van dit soort klimaatinterventie te begrijpen, maar ook de reeks potentiële voordelen en risico’s die ermee gepaard gaan.
Marine cloud brightening begrijpen
Marine cloud brightening (MCB) is een van de verschillende voorgestelde klimaatinterventies die bekend staan als zonnestralingsmodificatie of SRM. Bij deze aanpak worden kleine zeezoutdeeltjes uit oceaanwater vanaf schepen in gebieden met laaghangende wolken gesproeid. Als de deeltjes eenmaal zijn uitgestoten, blijven ze slechts een paar dagen in de atmosfeer, waardoor de wolken boven delen van de oceaan helderder worden en de opwarming van het klimaat wordt tegengegaan.
Maar voordat een interventie als deze kan worden overwogen, is het cruciaal om volledig te begrijpen hoe deze het klimaatsysteem, onze oceanen en onze ecosystemen op het land zal beïnvloeden.
De wetenschappers erkennen echter zelf al dat deze studies niet groot genoeg zijn om enig effect te hebben op de lokale weersomstandigheden – natuurlijk zeesproeistuif van neerstortende golven langs de kust brengt meer zeezoutmassa in de lucht dan CARI, die ook maar 30 minuten of minder per keer zal werken. Maar de gevoelige instrumenten van de onderzoekers zullen nog steeds in staat zijn om belangrijke gegevens van deze experimenten te verzamelen, zeggen ze.
Uiteindelijk dilemma
Het uiteindelijke dilemma van het testprogramma is het moment waarop grootschalige test moeten worden gedaan om te zien hoe het klimaat daadwerkelijk wordt beinvloed. Tot nu toe is telkens weer gebleken dat het totale klimaatsysteem zo complex is, dat we het gedrag niet nauwkeurig kunnen voorspellen. De wetenschappers geven ook zelf al aan dat er uit de kleinschalige experimenten nauwelijks conclusies kunnen worden getrokken. Als we op grote schaal gaan testen, en het gaat fout, maken we de problemen alleen maar groter. Die zijn nu al zo groot, dat we dat risico niet mogen nemen.
Het lijkt er dus vooral op dat de zogenaamde open communicatie rond het testen van Marine Cloud Brightening en andere vormen van geo-engineering niet zozeer gaan over zout in de wolken strooien, maar zand in onze ogen.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
