Het verbod voor auto's op fossiele brandstof dat Amsterdam bekend maakte leverde onmiddellijk een tsunami aan negatieve reacties op. En een blokkade vanuit Den Haag. Met die wilde actie riskeert de hoofdstad het draagvlak voor duurzame maatregelen bij burgers onderuit te halen.

Natuurlijk is de luchtkwaliteit in grote steden slecht en die moet zeker verbeteren. Dat is al vele jaren bekend en tot nu toe leverden maatregelen niet het gewenste resultaat op. Het Actieplan Schone Lucht van Amsterdam wil daar voor de stad verandering in brengen.

Maar een groot deel van de luchtkwaliteit wordt niet door steden zelf beïnvloed, maar door de wijdere omgeving. Dat betekent coördinatie en samenwerking, tussen naburige steden en met de landelijke overheid, en tussen naburige landen. Het gebrek daaraan is bijna voorbeeldig. Maar dat is niet het enige.

Burgers zijn gevoelig voor consistentie en samenhang van beleid. Ze voelen prima aan of maatregelen daadwerkelijk helpen om bestaande problemen op te lossen en of de gevolgen van die oplossingen ook eerlijk worden verdeeld. En aan die consistentie en samenhang ontbreekt het hier vooral.

Actieplan Schone Lucht is losse flodder

Met het Actieplan Schone Lucht wordt vol ingezet op luchtkwaliteit, maar dat is maar een deel van de actuele problematiek. De samenhang met het klimaat blijft compleet buiten beeld. De voorgestelde maatregelen missen elke consistentie en het plan krijgt daarmee vooral het karakter van een losse flodder. Een paar voorbeelden.

Amsterdam laat grote cruiseschepen midden in de stad aanmeren. Zeeschepen zijn een van de allergrootste luchtvervuilers. En beroepsvaart op fossiele brandstof blijft toegestaan.

De stad leeft deels van toerisme. Je zou zeggen dat je die toeristen zo schoon mogelijk wil laten aankomen. Daarom mogen er binnenkort alleen nog elektrische touringcars de stad in. Alleen, die bussen voor lange afstanden zijn er nog niet. In de praktijk betekent dat vooral toeristen elektrisch van Schiphol naar de stad vervoeren. Daarmee blijft de groeidruk op de luchthaven, een grote fijnstofbron voor de stad, bestaan.

Permanent infarct

Amsterdam kent grote parkeerproblemen. Een van de stimuleringsmaatregelen om elektrisch te gaan rijden is versoepeling van het parkeerbeleid voor e-voertuigen. Wanneer iedereen elektrisch rijdt en in de stad kan parkeren wordt de stad een grote parkeerplaats. Om niet te spreken van van het permanente verkeersinfarct dat ontstaat.

Er wordt uitsluitend ingezet op volledige elektrificatie van het vervoer. Maar er is kennelijk geen overleg geweest met de energiebedrijven die voor voldoende stroomcapaciteit moeten zorgen. En die is er niet op de beoogde termijn, meldden de bedrijven al meteen. Net zomin als voldoende laadpunten. Over extra investeringen in openbaar vervoer is het oorverdovend stil.

Stad voor Tesla-yuppen

En dan de kosten. PVV voorman Geert Wilders maakte al meteen de opmerking dat Amsterdam zo het speelterrein van Tesla-yuppen wordt, en daarmee heeft hij een punt. Voor gewone burgers is de overstap naar elektrisch zo goed als onbetaalbaar, ook met subsidie. Wie in een oude zoveelstehands auto rijdt kan meestal geen nieuwe kopen. Terwijl de kosten voor levensonderhoud in de hoofdstad al zoveel hoger zijn dan elders.

Ten slotte: duurzaamheid. Vooralsnog is een kleine schone benzine-auto volgens verschillende analyses duurzamer dan een grote elektrische. Versneld grote aantallen elektrische auto's bouwen is niet duurzaam, vooral vanwege de accu's. Minder fijnstof hier betekent zo dus het exporteren van problemen naar productielanden. Praktisch puntje daarbij is dat de benodigde aantallen vooralsnog niet eens beschikbaar zijn.

Verzet in plaats van draagvlak

Macron heeft het ook gemerkt: uit naam van duurzaamheid wilde en ondoordachte plannen over burgers uitstrooien kweekt verzet, geen draagvlak. Als je als stad echt van vervuilend vervoer af wil, begin dan met gratis openbaar vervoer te bieden aan iedereen die zijn auto inlevert. Daar heeft iedereen voordeel bij en dat kan morgen al.

Peter van Vliet