De grote, oude banken hebben het zwaar: de flitsende financiële wereldspelers van vroeger zijn nu in handen van de overheid, hun imago ligt aan gort en ze hebben grote moeite zich aan te passen aan veranderende tijden. Gelukkig worden in hoog tempo nieuwe bankjes geopend. Bij deze bankjes draait het niet om groot geld, kredietverlening of beurskoersen, maar om goede gesprekken, delen, saamhorigheid en gezelligheid. Dit zijn bankjes waar je niet je geld op zet, maar waar je zelf op gaat zitten. Deze banken zijn verenigd in het ‘bankjescollectief’(www.bankjescollectief.nl).
De huizen in oude arbeiderswijken in de stad waren klein en ze werden bewoond door grote gezinnen. De stoepen en straten vormden de buitenruimte en daar werd veel gebruik van gemaakt. (Nog steeds zitten de mensen in arbeiderswijken veel in de voortuin.) De huiskamersfeer die dat oproept, wordt door de oprichters van het bankjescollectief als positief ervaren en ingezet om buren en stadgenoten weer in contact met elkaar te brengen. Het collectief is een platform dat open staat voor iedereen: bewoners en ondernemers kunnen met een bankje voor hun huis of gebouw deelnemen aan een soort ‘openluchtcafé’ in de maanden van mei tot en met oktober. In februari is er een speciale wintereditie.
De bewoners of ondernemers verwelkomen op en rond hun bankje dan op de eerste zondagen van de maand mensen uit de buurt (of mensen die langs komen). Ze kunnen lekker eten en drinken aanbieden en recepten uitwisselen, of een mooi verhaal vertellen, samen breien om te buurt ‘op te leuken’ en daarbij leuke gesprekken voeren en de vaardigheden van het breien aan te leren. Ook kunnen ze goederen ruilen of delen, filosoferen of een discussie voeren rond een bepaald thema. De leden van het bankjescollectief zijn vrij in het bepalen van de ‘openingstijden’ op deze eerste zondagen van de maand. Er zijn kaarten bij het bankjescollectief te bestellen voor € 5,- waarbij je mensen kunt uitnodigen, een bankjesroute kunt aanbieden; tevens kun je bij het collectief een starterspakket bestellen, waarmee je kenbaar maakt dat je aangesloten bent bij het collectief en je kunt je eigen bankje aanmelden op de website.
Een greep uit het aanbod van bankjes: het Pakhuisbankje, het Honden relaxbankje, het Zin in Breibankje, het Sjoelbankje, het Filmbankje, het Spelletjesbankje. Het E.H.B.O.E. bankje (eerste hulp bij onbeschrijfelijke emoties) biedt een gratis consult, terwijl Boekenbank Leesvoer praat over literatuur en adviseert over te lezen boeken. Er is een bankje voor de inzameling van spullen en een pop-up Pétanque bankje; een Budget bankje voor de beste en leukste budgettips en met budget hapjes om uit te wisselen; het Appeltje voor de dorst bankje geeft tips over je administratie (en misschien ook wel met betrekking tot je pensioenregeling). Allemaal met het doel elkaar te leren kennen, de sociale samenhang te versterken en kennis te delen en spullen te delen of te ruilen. Ook leer je zelf een lounge-zitter te maken bij de Palletlounger en mag je tegen betaling van de materiaalkosten je eigen lounge-zitter mee naar huis nemen. De meeste bankjes zijn te vinden in de (grotere) steden, maar ook daarbuiten kan op strategische plaatsen een bankje georganiseerd worden. Denk bijvoorbeeld aan een bankje in een park, op een markt, bij een verzorgingshuis, langs een fietsroute of bij een waterplas.
Wanneer je geld als hét (enige) transactiemiddel beschouwt, hebben de meeste bankjes van het bankjescollectief (nog) geen echt business model, zoals de oude financiële instituten. Maar wanneer je inziet dat je ook andere waarden als transactiemiddel kunt gebruiken, hebben de bankjes een nieuw business model. In nieuwe business modellen zijn er drie centrale principes van waardecreatie: meervoudig (niet alleen economische waarde, maar ook ecologisch en sociaal), gedeeld (de opbrengsten komen niet alleen ten goede aan de organisator/het bedrijf, maar worden gedeeld met alle deelnemers) en collectief (er wordt samen – collectief – waarde georganiseerd).
Het seizoen van de bankjes is voor dit jaar (2015) afgesloten. Tot de wintereditie in februari 2016 is er dus voldoende tijd om na te denken over een eigen bankje en u aan te melden met úw bankje op www.bankjescollectief.nl
Ine Nijland is als ondersteuner al een aantal jaren werkzaam voor het project Nieuwe Business Modellen van de Stichting OCF 2.0. Tevens redigeerde zij diverse publicaties, waaronder ‘Werken aan de WEconomy’ en ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie.
