Regenwoud kappen om er vee te laten grazen is een zonde, zei paus Franciscus. Het is niet de eerste keer dat hij zich van zijn groenste kant liet zien. "In Amerika, en ook in mijn geboorteland (Argentinië), wordt zoveel bos gekapt om er landbouwgrond van te maken, bossen die anders meer leven hadden kunnen geven", zei Franciscus zaterdag in een toespraak aan de universiteit van Molise in Italië. "Dat is onze zonde: we exploiteren de aarde zonder dat we haar toelaten ons te geven wat ze in zich draagt."
Hij pleitte in één moeite door voor duurzame ontwikkeling: "Het is een van de grootste uitdagingen van onze tijd om ons tot een soort ontwikkeling te bekeren die de schepping weet te respecteren."
Paus Franciscus is ook voorstander van duurzaam beleggen. Hij keert zich tegen financiële speculanten die winst maken ten koste van het welzijn van velen. Dat zei hij tijdens de conferentie 'Investeren in de Armen' van de Pauselijke Raad Justitia et Pax, Catholic Relief Services en het Mendoza College of Business.
“Duurzame beleggers -impact investors- zijn zij die zich bewust zijn van het bestaan van ernstige onrechtvaardige situaties, van fundamentele sociale ongelijkheid en onaanvaardbare toestanden van armoede”, zei de paus. Hij prees deze investeerders omdat zij met hun beleggingen beogen dat er meer banen komen, meer mensen toegang krijgen tot energie en onderwijs en dat de productiviteit in de landbouw stijgt.
“Het is belangrijk dat ethiek weer een rol gaat spelen in de financiële wereld en dat markten de belangen dienen van volkeren en het algemeen welzijn van de mensheid”, benadrukte Franciscus.
“Het wordt hoe langer hoe meer onverdraaglijk dat financiële markten het lot van volkeren bepalen in plaats van hen te dienen, of dat weinigen door financiële speculatie enorme rijkdommen vergaren terwijl velen onder de gevolgen daarvan gebukt gaan.”
Groene encycliek
Het is niet de eerste keer dat de paus aangaf dat duurzaamheid een belangrijk thema is voor hem. Begin dit jaar raakte bekend dat hij aan een encycliek werkt over de relatie tussen mens en milieu.
De naam die hij als paus koos, wees al in die richting. Hij noemde zichzelf naar Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de dieren en het milieu, omdat die, zoals de paus zelf meteen verklaarde, "ons een diep respect voor de hele schepping bijbracht en aanzette tot bescherming van ons milieu, dat al te vaak, in plaats van het goed te behandelen, uit winstbejag uitgebuit wordt."
En ook zijn voorganger, Benedictus 16, verbond duurzaamheid al met zijn geloof in tien geboden voor het milieu:
1. Gebruiken, niet misbruiken. De mens staat aan het hoofd van de schepping en moet haar overeenkomstig Gods plan op verantwoordelijke wijze beheren en gebruiken.
2. Weinig minder dan een God. De natuur is geen gebruiksobject dat kan worden gemanipuleerd en geëxploiteerd, en ook geen absolute waarde die boven de menselijke waardigheid staat.
3. Eén voor allen, allen voor één. Het is een gezamenlijke plicht het milieu te respecteren als een collectief bezit, bestemd voor de huidige en de toekomstige generaties.
4. Het is geen ‘brave new world'. Bij milieuproblemen gaan ethiek en menselijke waardigheid boven techniek.
5. Gaia is geen god. De natuur is niet goddelijk en zo lang de schepping en de natuurlijke orde worden gerespecteerd, is menselijk ingrijpen goed.
6. Vooruitgang tot welke prijs? Economisch en ecologisch beleid moeten op elkaar afgestemd worden. Naast de economische zijn ook de ecologische kosten van belang.
7. Stromen als een rivier. Het stoppen van de wereldwijde armoede vraagt eerlijke verdeling van alle grondstoffen.
8. We zitten in hetzelfde schuitje. Het recht op een veilige en schone leefomgeving moet door wereldwijde samenwerking en internationale akkoorden beschermd worden.
9. Discipline is niet een vies woord. Milieubescherming vereist een andere levensstijl. We moeten ons afkeren van consumentisme en productiemethoden nastreven die de natuurlijke orde respecteren en waarmee we kunnen voorzien in de basisbehoeften van alle levende wezens.
10. Alles is gegeven. Milieuvraagstukken vragen om een spiritueel antwoord, geïnspireerd door het geloof dat de schepping een geschenk van God is. De mens is God dankbaar voor de schepping.
Ik ben blij met deze woorden van de paus. Het is heel belangrijk dat de roep om duurzaamheid ook vanuit de kerk luid en duidelijk klinkt. Vanuit respect voor al het leven op Aarde zouden de kerken hierin voorop moeten lopen en het goede voorbeeld geven. Geloven is toch voorleven. Daarom zouden alle kerken groene kerken (http://www.groenekerken.nl) moeten worden. Op financieel gebied kan dit bijvoorbeeld, door groen te beleggen, kiezen voor projecten met microkrediet en weg te gaan bij banken die het milieu en het bestaan van mensen (met name de armen) niet respecteren. Dat zouden niet alleen de kerken moeten doen, maar wij allemaal.
Mooie woorden. Toch dreigen dit soort uitspraken holle frases te worden. We hebben het al jaren over een financiele sector die in en in ziek is en inderdaad een van de grootste ‘drivers’ is van de afbraak van ons milieu. Maar er gebeurd niets! Of het gaat in elk geval veel te langzaam. Volgens Joris Lyuendijk heeft niemand meer grip op de financiele sector en is het gewoon afwachten tot te boel echt (definitief) klapt: http://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/02/het-kan-zo-weer-gebeuren/#
Toch denk ik dat verandering van de financiele sector kan. Maar dan niet van bovenaf; die willen (of kunnen) dat niet graag genoeg, de belangen zijn te groot en te verweven. Maar van onderaf kan de financiele sector wel op de knieen worden gedwongen denk ik. Om dat voor elkaar te krijgen moet men de mensen (de man/vrouw in de straat) concrete, haalbare acties voorschotelen over wat ze kunnen doen. Dus de mensen niet alleen met grootse mooie woorden voorlichten, maar in eerste instantie gewoon met kleine praktische haalbare tips. Door maar vaak genoeg het probleem en de praktische oplossing te benoemen komt dit in het systeem van de burgers en gaan ze misschien meer overwogen handelen… Probleem is wel dat dit soort uitspraken al snel strafbaar zijn…