‘De transitie naar een duurzame samenleving’; ‘we zitten in een overgangsperiode’. Zomaar wat termen die je tegenwoordig vaak hoort langskomen en die op hetzelfde neerkomen: bestaande structuren zullen doorbroken moeten worden en een duurzaam alternatief krijgen. Overheid en burgers kunnen elkaar hierin via civic crowdfunding versterken door samen te werken aan oplossingen voor maatschappelijke- en milieuproblemen die ook nog toereikend zijn voor volgende generaties: burgers door initiatief te nemen en overheden door ondersteuning en stimulans te bieden.Wat is dat ‘duurzaam’ nou eigenlijk?
Met een duurzame samenleving wordt bedoeld dat zowel deze generatie als die hierna in hun behoeften kunnen blijven voorzien. Toekomstige generaties hebben hiervoor een leefbare aarde nodig, waarin energie op een duurzame manier wordt opgewekt en een samenleving waarin mensen niet vervreemd zijn van elkaar. Om dit te bereiken zullen op het gebied van milieu en ook op sociaal vlak dingen ingrijpend moeten veranderen.
Er gebeurt al een hoop
Initiatieven om deze milieu- en sociale problemen aan te pakken, zijn er volop. Zo heeft de Gemeente Utrecht als ambitie om in 2020 20% van de gebruikte energie uit duurzame energiebronnen te laten komen. In 2030 wil zij zelfs klimaatneutraal zijn (Duurzaamheidsverslag, 2015). Ook zet ze in op een circulaire economie en bestaan er allerlei initiatieven om de solidariteit tussen verschillende groepen in de samenleving te bevorderen, zoals regelingen rondom het opvangen van de stroom vluchtelingen, zodat zij een duurzame plaats kunnen innemen in de maatschappij. Op 12 oktober 2016 kreeg de Gemeente Utrecht bijvoorbeeld een Europese subsidie voor ‘Plan Einstein’: een innovatieve aanpak die asielzoekers en jongeren op één locatie laat wonen. Naast een woonplek worden op deze locatie activiteiten en opleiding aangeboden, waarbij asielzoekers en bewoners betrokken worden.
Dit doorbreken van bestaande machtsstructuren naar een duurzame versie kan de overheid echter niet alleen, burgers moeten zelf het initiatief nemen. Wel kan de overheid burgers het goede voorbeeld geven en stimuleren voor het alternatief te kiezen dat ook nog werkt op de lange termijn.
Steeds vaker wordt ook door burgers zelf het heft in eigen handen genomen. Onder bewoners zijn tal van initiatieven te vinden die bijdragen aan de transitie naar een duurzame samenleving. Zo is er Energie-U, een coöperatie bestaande uit 500 inwoners van Utrecht, die duurzame energie thuis, in de buurt en in de stad aanjagen, organiseren en bewaken. Ook op het vlak van solidariteit en integratie wordt er veel door bewoners zelf georganiseerd. Een voorbeeld uit Utrecht is restaurant Syr, waar vluchtelingen of mensen met een vluchtelingenachtergrond samenwerken met Nederlandse collega’s. Doel van Syr is de participatie van vluchtelingen aan te moedigen via opleidings- en carrièremogelijkheden.
Bovenstaande zijn slechts twee voorbeelden van lokale burgerinitiatieven op het gebied van duurzaamheid; er zijn er nog veel meer. De totstandkoming en ontwikkeling van deze sociaal-maatschappelijke initiatieven vindt op allerlei manieren plaats, maar ze hebben over het algemeen één ding gemeen: er is geld, materiaal, mankracht en draagvlak nodig om het initiatief van de grond te krijgen en succesvol te houden. Crowdfunding wordt hiervoor als middel steeds vaker ingezet.
Civic crowdfunding, crowdfunding voor maatschappelijke initiatieven via donaties, kan een belangrijke rol spelen bij het tot stand komen van deze initiatieven en dus bij het verduurzamen van Nederland op verschillende terreinen, zoals energietransitie en het creëren van solidariteit tussen Nederlandse inwoners uit verschillende culturen, maar ook verschillende doelgroepen in de samenleving. Met civic crowdfunding brengt een grote groep mensen samen de middelen in die nodig zijn voor een bepaald project. Hierdoor wordt het project gefinancierd, maar ontstaat daarnaast een gevoel van betrokkenheid en saamhorigheid onder de supporters die een inleg hebben
gedaan. Een crowdfundingcampagne voeren voor een duurzaam initiatief zorgt er dus voor dat het plan gerealiseerd kan worden en is tegelijkertijd goed voor de sociale cohesie. Maar welke rol hebben overheden in dit plaatje?
Burgers en overheid kunnen elkaar versterken
Verandering begint niet bij de overheid, maar bij mensen zelf. Als burgers aan de slag gaan met eigen oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken en intensief met elkaar samenwerken, zorgt dit voor de motivatie en het wederzijdse vertrouwen om problemen aan te kunnen pakken. Zoals al eerder vermeld, moet de overheid niet geheel uit dit plaatje verdwijnen: bewoners en (lokale) overheid kunnen samenwerken aan een duurzamere samenleving, waarbij de gemeente de ruimte en mogelijkheden biedt om burgerinitiatieven succesvol uit te kunnen voeren.
In het geval van crowdfunding biedt matchfunding deze ruimte en mogelijkheden. Bij matchfunding geeft de gemeente een financiële stimulans in de vorm van een donatie aan de crowdfundingcampagne die past binnen haar beleidsdoelen. Ze sluiten zich als het ware aan bij bestaande initiatieven. Voor je Buurt, het grootste platform voor civic crowdfunding in Nederland, en Voor je Stadsie, speciaal voor sociaal-maatschappelijke initiatieven in Utrecht, laten zien dat deze regeling succesvol is en aanstekelijk werkt voor initiatiefnemers om hun plan te realiseren. Een geslaagd voorbeeld is de matchfundingregeling vanuit de Provincie Zuid-Holland voor groene initiatieven.
Bewoners starten hier met een crowdfundingcampagne vanuit hun initiatief voor meer groenparticipatie en biodiversiteit, omdat ze een bijdrage krijgen vanuit de provincie. Het mes snijdt aan twee kanten en is daarmee voor beide partijen aantrekkelijk. Matchfunding geeft een gemeente een overzicht van projecten binnen de eigen regio en de mogelijkheid deze te reguleren; initiatiefnemers krijgen een financieel steuntje in de rug en voelen zich serieus genomen en gesteund om door te gaan. Gemeente en bewoners kunnen elkaar zo op lokaal niveau versterken in de stap naar een duurzame samenleving. Via crowdfunding, vanuit een burgerinitiatief.
Nikki Theeuwes
is campagne begeleider bij Voor je Buurt, het grootste crowdfundingplatform voor lokale sociaal-maatschappelijke initiatieven in Nederland en studeert Algemene Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht.