Computermodellen verhullen gezondheidsrisico’s gifstoffen

Samenwerking tussen de Amerikaanse overheid en de chemische industrie zorgt ervoor dat het overheidsbureau voor milieubescherming EPA (Environmental Protection Agency) vertrouwt op toxicologisch onderzoek dat eenvoudig te manipuleren is, schrijft The Ecologist. Dat komt omdat het volledig wordt uitgevoerd door computers. Digitale wetenschap krijgt vaak de voorkeur van de regelgevende instanties boven biologisch en epidemiologisch onderzoek. Het resultaat? In alledaagse producten zitten nog steeds giftige stoffen.

De industrie bekostigt niet alleen onderzoek om twijfel te zaaien over de gezondheidsrisico’s. Ze heeft ook een hele eigen wetenschappelijke dienst georganiseerd rondom de regelgeving van toxicologie. Dat gebeurt om het risico van giftige chemicaliën te bagatelliseren.

Als gevolg daarvan zijn er twee soorten wetenschappers actief: wetenschappers die gezondheidseffecten bestuderen en toxicologen die de regels maken.

Beide groepen bestuderen de effecten van blootstelling aan chemische stoffen bij de mens. Beide groepen gebruiken termen als "niet relevant", "willekeurig", "ongegrond" en "in strijd met fysiologische begrippen" om het werk van de ander te duiden.

De toxicologen die de regels bepalen, baseren zich op computersimulaties volgens het zogenaamde PBPK-model (Physiologically-Based PharmacoKinetic).  De andere onderzoekers – onder anderen endocrinologen, biologen en epidemiologen - trekken hun conclusies uit directe observaties van de invloed van chemicaliën op levende wezens.

Het verschil hiertussen kan grote en directe invloed hebben op onze gezondheid. Overheden baseren zich op de uitkomsten van deze onderzoeken als het gaat om de regelgeving rondom chemicaliën: bijvoorbeeld hoe om te gaan met giftig afval of pesticiden. Maar ook hoe mensen tijdens hun werk beschermd dienen te worden tegen de blootstelling aan chemische stoffen. En welke chemicaliën zijn toegestaan in huishoudelijke artikelen of in voeding en verpakkingen.

Beslissingen hieromtrent hebben grote invloed op de volksgezondheid. Denk aan ziektes die kunnen ontstaan door blootstelling aan chemicaliën als kanker, diabetes, obesitas, onvruchtbaarheid, en neurologische problemen zoals aandachtsstoornissen en verlaagd IQ.

Effecten op de gezondheid

Sommige chemische stoffen hebben een zeer reële en negatieve invloed op onze gezondheid. Een groep vooraanstaande endocrinologen publiceerde eerder dit jaar een rapport waarin zij stellen dat het voor 99% zeker is dat hormoonverstorende chemicaliën gezondheidsproblemen veroorzaken.

Zij schatten in dat deze gezondheidsproblemen de gezondheidszorg in de Europese Unie ongeveer € 165 miljard per jaar kost.

In de Verenigde Staten worden mensen regelmatig ziek door giftige chemische stoffen waarvan de gevolgen voor de gezondheid al lang bekend zijn. Een berucht voorbeeld zijn de FEMA-trailers.

waarin mensen woonden na de orkaan Katrina. In deze trailers werden de bewoners blootgesteld aan de bekende kankerverwekkende stof formaldehyde met als gevolg hoofdpijn, neusbloedingen en ademhalingsproblemen. Later werden tientallen gevallen van kanker gemeld. Federale overheden in de VS schatten dat chemisch vervuilde werkplekken de oorzaak zijn van zo’n 20.000 sterfgevallen aan kanker en honderdduizenden zieken.

"We verpesten onze wereld met ongeteste en onveilige chemische producten. Wij maken ons grote zorgen over de invloed van deze chemicaliën op onze reproductiviteit", schreef de Internationale Federatie van Gynaecologie en Verloskunde in een verklaring op 1 oktober jl.

Chemische regelgeving in de Verenigde Staten komt met een slakkentempo tot stand. De hoofdreden daarvan is natuurlijk geld. Dat de chemische industrie politieke invloed uitoefent, is geen nieuwtje. Uit onderzoek blijkt echter dat bedrijfsbelangen niet alleen het politieke proces beïnvloeden, maar ook de wetenschap zelf. En dat al sinds 30 jaar. De industrie bekostigt niet alleen onderzoek om twijfel te zaaien over de gevaren voor gezondheid en milieu. Om het risico van giftige chemicaliën te bagatelliseren is zelfs een hele tak van toxicologie-wetenschap ontwikkeld.

Digitale modellen bagatelliseren risico's systematisch

Wetenschappers werkten al in de jaren ‘70 en ‘80 voor het Department of Defense (DOD) aan de PBPK-modellen. Het werd al snel duidelijk dat dit soort modellen kunnen worden gemanipuleerd om chemische risico's te minimaliseren.

De PBPK-methodiek is vervolgens doorgegeven aan ten minste twee generaties onderzoekers - onder wie velen van de originele DOD groep - die regelmatig wisselden van onderzoeksteam, zowel binnen de wetenschap, de overheid als de industrie. Hun sporen zijn vaak lastig te achterhalen.

Het resultaat is dat er in de Verenigde Staten nauwelijks tot geen regelgeving is voor chemische stoffen waarvan wel degelijk bekend is dat ze schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Sommige zelfs dodelijk.

Inmiddels is ook de Europese Unie zo ver dat ze PBPK gaat inzetten als onderdeel van haar toxicologisch onderzoek.

Voor chemische stoffen waarvan de risico’s net zijn (h)erkend, zoals bisfenol A (BPA), dat vaak voorkomt in plastic, en andere hormoonverstorende stoffen, zal waarschijnlijk niets veranderen. Het gebrek aan regelgeving gaat gewoon door, tenzij de federale regering de manier waarop chemische middelen worden beoordeeld verandert en er minder wordt vertrouwd op de PBPK-methodiek.

Omdat met PBPK-simulaties sneller en goedkoper getest kan worden, vinden de industrie en toezichthouders dit aantrekkelijk. Maar de PBPK-methodiek heeft nadelen. "Het vertelt niets over de effecten", zegt Linda Birnbaum, directeur van de National Institute of Environmental Health Sciences (NIEHS) en het National Toxicology Program (NTP).

En omdat PBPK-modellen afhankelijk zijn van de gegevens die worden ingevoerd, kunnen deze modellen met opzet worden gemanipuleerd voor de gewenste resultaten. En dat gebeurt dan ook.

Lees ook het uitgebreide artikel van The Ecologist

Lees meer over: gezondheid, hormoonverstoorders

Meer artikelen uit de categorie: Inzicht