Voortaan kan nóg beter worden gemonitord hoe klimaat, natuur en milieu ervoor staan in Nederland. Het voormalige Green Deal Dashboard – dat inmiddels Dashboard Duurzaamheid heet – is eind augustus van dit jaar uitgebreid. Beleidsmakers, onderzoekers, journalisten en geïnteresseerde burgers krijgen grafieken over meer thema’s te zien, gedetailleerdere informatie en soms ook actuelere data. De data zijn gedeeltelijk afkomstig van externe partijen, zoals De Nederlandsche Bank en het KNMI.
Fijnstofemissies. De hoeveelheid investeringen van pensioenfondsen in een groene economie. Het antwoord van Nederlanders op de vraag of het klimaat in de afgelopen decennia is veranderd door de mens of dat het een natuurlijke verandering is. De overeenkomst tussen deze onderwerpen? Alle drie hebben ze een plaats in het Dashboard Duurzaamheid, samen met vele andere onderwerpen.
Nieuwe thema’s
‘In december 2023 heeft het CBS het Green Deal Dashboard gelanceerd’, vertelt Mireille Folkerts, onderzoeker Milieu bij het statistiekbureau. ‘Daarin stonden twee thema’s centraal: klimaat en weer, energie en broeikasgassen. In de afgelopen anderhalf jaar hebben we nog andere thema’s toegevoegd die óók relevant zijn om de stand van het klimaat, de natuur en het milieu te monitoren. Het gaat om:circulaire economie, natuur en biodiversiteit, verduurzaming en economie en sinds eind augustus zijn milieu en perceptie en gedrag toegevoegd. Ook hebben we nu de naam van het dashboard veranderd in Dashboard Duurzaamheid.’
Dashboard Duurzaamheid
Folkerts, coördinator van het dashboard, legt uit waarom is gekozen voor een andere – meer tijdloze – naam. ‘In 2019 presenteerde de toenmalige Europese Commissie de Green Deal: een reeks beleidsinitiatieven om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. De lidstaten zijn vervolgens begonnen de monitoring van de voortgang op dit vlak te versterken. Zo ging het CBS statistieken maken in het kader van het CBS–meerjarenbeleidsplan Green Deal. Maar sinds eind 2024 is de termijn van de toenmalige Europese Commissie die de Green Deal lanceerde afgelopen. Daarom hebben we besloten om nu ook de naam te veranderen, waarbij de keuze is gevallen op Dashboard Duurzaamheid.’
Informatie vinden
Het streven blijft hetzelfde. Het CBS wil aan de ene kant een overzicht geven van de problemen op het gebied van klimaat, natuur en milieu. En anderzijds worden de aangedragen oplossingen en effecten daarvan in beeld gebracht. Via drie wegen kunnen gebruikers informatie vinden. Folkerts: ‘Ten eerste is de informatie gegroepeerd in de genoemde thema’s, zoals klimaat en weer. Ook kun je kijken naar deelonderwerpen: bijvoorbeeld een activiteit die het milieu belast. Of hoe problemen worden aangepakt om de impact op de maatschappij te verkleinen. Denk onder meer aan het gebruik van een gasketel om een woning te verwarmen, waardoor broeikasgassen vrijkomen. In het verlengde hiervan kun je denken aan een ander deelonderwerp: de inzet van warmtepompen om uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Tot slot is er informatie op sectorniveau. Wat is bijvoorbeeld de CO2–uitstoot van het verkeer en vervoer?’
Betrouwbare externe partijen
Het Dashboard Duurzaamheid is dynamisch. Folkerts en haar collega’s overleggen regelmatig of grafieken nog relevant zijn en of nieuwe grafieken gewenst zijn, met in het kielzog daarvan nieuwe data. Het dashboard is gebaseerd op gegevens die het CBS zelf verzamelt en op data uit bronnen van andere betrouwbare externe partijen, zoals De Nederlandsche Bank (DNB). Folkerts: ‘Zelf houden we onder andere afvalstatistieken bij. Die zijn nuttig voor het thema circulaire economie. Ook hebben we bijvoorbeeld veel statistieken over energieverbruik en uitstoot van broeikasgassen.’
Investeringen financiële instellingen
Justin Dijk is bij DNB senior econoom en teamleider duurzaamheidsstatistieken. Zijn team is verantwoordelijk voor de DNB-cijfers die het CBS verwerkt in het Dashboard Duurzaamheid. Hij zegt: ‘De CBS–cijfers gaan over de reële economie. Concreet: wat is bijvoorbeeld de CO2–uitstoot van de industrie? Het perspectief dat de statistiektaak van DNB daaraan toevoegt, is dat we duurzaamheid bekijken vanuit de financiële sector. Hoe investeren bijvoorbeeld banken, verzekeraars en pensioenfondsen in groene financiering voor bedrijven? En wat betekent dat voor de CO2–uitstoot? Wat zijn de gevolgen voor verzekeraars en verzekeringen als klimaatrisico’s zoals overstromingen zich steeds meer gaan voordoen? Hoe draagt de financiële sector bij aan de energietransitie? Het CBS en DNB vullen elkaar dus aan. Daarbij geldt ook dat het CBS specifiek kijkt naar Nederland en dat DNB een wereldwijde blik heeft, omdat de financiële sector nu eenmaal wereldwijd belegt.’
Overstromingen
De DNB–statistieken over duurzaamheid worden gemaakt op basis van internationale standaarden die worden opgesteld in samenwerking met de Europese Centrale Bank en de andere centrale banken in het eurogebied. Zo publiceert DNB het dashboard Klimaatrisico’s voor de financiële sector. Daarin worden bijvoorbeeld ook de fysieke risico’s belicht waaraan financiële instellingen worden blootgesteld via hun beleggingen in niet–financiële bedrijven. ‘Overstromingen of stormen bijvoorbeeld,’ zegt Dijk: ‘Op basis van hun ligging hebben we in kaart gebracht hoe groot de kans is dat bedrijven hierdoor worden getroffen en dus ook wat het investeringsrisico is van de financiële instelling.’
Trends in duurzaamheid herkennen
De belangrijkste en meest in het oog springende gegevens uit de DNB–statistieken vinden hun weg naar het Dashboard Duurzaamheid van het CBS. Dijk vertelt over de verbeteringen die DNB eind dit jaar samen met de Europese collega’s doorvoert. Die verbeteringen zijn mogelijk dankzij verfijndere methodologie. ‘In de nieuwe statistieken kunnen we beter een scheiding maken tussen investeringen van de financiële sector die hebben geleid tot meer CO2–uitstoot van bedrijven en investeringen die juist hebben bijgedragen aan vergroening. Dit noemen we kapitaalallocatie: hoe zet een instelling haar geld in? We hopen zo nog beter de trends in duurzaamheid te gaan herkennen.’
Actuelere data
Volgens Dijk is deze vernieuwing een belangrijke toevoeging. ‘In tegenstelling tot overheden zijn financiële instellingen niet direct verantwoordelijk voor klimaat–, natuur– en milieubeleid. Maar ze hebben via hun investeringen wel invloed op de CO2–uitstoot in de reële economie.’ Een andere verbetering is dat het CBS straks actuelere data ontvangt van DNB. Dijk: ‘Het gaat om de cijfers over CO2-uitstoot. In onze statistieken over 2025 zijn straks de gegevens over 2024 verwerkt. Voorheen konden we de data over het afgelopen jaar niet meenemen, maar door verbeteringen in de schattingsmethodes is dat nu wel mogelijk.’
Schatkist
Het Dashboard Duurzaamheid bevat een schatkist aan Nederlandse cijfers en ook bronvermeldingen over dit thema. Folkerts: ‘We bundelen data van het CBS en de meest relevante gegevens uit andere bronnen. En wil de gebruiker meer weten over een externe bron, bijvoorbeeld van DNB, het KNMI of het Compendium voor de Leefomgeving? Dan kun je daarheen klikken via het dashboard.’
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
