We rijden er dagelijks langs, onderdoor of overheen: matrixborden, camera’s, detectielussen in het asfalt en verkeerslichten bij opritten naar rijkswegen. De verkeerscentrales van Rijkswaterstaat voorzien weggebruikers hiermee van de juiste informatie. Zo kan het verkeer veilig en vlot doorstromen. Voor het onderhoud van de informatievoorzieningssystemen en -installaties heeft Rijkswaterstaat onlangs twee nieuwe contracten gesloten. Hierbij speelde CO2-reductie mee als onderdeel van het gunningsproces.
De prestatiecontracten voor onderhoud aan de zogenoemde dynamische verkeersmanagementinstallaties (DVM) zijn voor de komende vijf jaar gegund aan Heijmans Wegen B.V. (Beheergebied Noordoost-Nederland) en SPIE Nederland B.V. (Beheergebied Midden-Nederland). Rijkswaterstaat heeft de ambitie om de CO2-emissie te reduceren bij de uitvoering van infrastructurele werken. Dat kan alleen door en met actieve inzet van marktpartijen. Daarom hanteert Rijkswaterstaat een werkwijze waarbij de marktpartijen die invulling geven aan deze CO2-ambitie, een gunningsvoordeel verkrijgen bij verlening van de opdracht. Een opdrachtnemer krijgt namelijk een (virtuele) korting op zijn inschrijvingsbedrag, waardoor hij interessanter wordt voor de opdrachtgever.
Toepassing op automatisering
Hoewel dit al langer gebeurt bij Grond-, Weg- en Waterbouwprojecten (GWW), past Rijkswaterstaat de CO2-Prestatieladder steeds vaker toe bij prestatiecontracten op het gebied van informatievoorziening (IV) en industriële automatisering (IA). Dat is vooruitstrevend, want voor automatiseringsprojecten is de bijdrage aan CO2-reductie vaak niet zo gemakkelijk concreet te maken als bij meer fysieke projecten, waar het gebruik van bijvoorbeeld duurzamere materialen een groot verschil kan maken.
Hoog op de ladder
Bij de Europese aanbesteding werd een hoge duurzame ambitie van de inschrijvers verwacht. Raymond Laros, inkoopadviseur van het onderdeel Centrale Informatievoorziening (CIV) van Rijkswaterstaat: “We willen onze projecten zo energie-efficiënt mogelijk realiseren. Rijkswaterstaat wil zelf klimmen naar het hoogste niveau op de CO2-Prestatieladder: niveau 5. Om dat waar te kunnen maken, streven we ook naar inschrijvers met hetzelfde niveau. We zijn blij dat de opdrachtnemers die de opdracht gegund hebben gekregen allebei aan dit niveau konden voldoen.”
Doelstellingen waarmaken
Een van de duurzaamheidsdoelstellingen van het project zelf is om een besparing van 20 procent te realiseren op het stroomverbruik van de installaties. Voor zowel de opdrachtgevers als opdrachtnemer is dat een flinke uitdaging om waar te maken. Want hoe zorg je bijvoorbeeld dat zo’n hoog ambitieniveau – dat bij inschrijving wordt opgegeven – ook doorsijpelt naar de werkvloer? En hoe meet je welke CO2-reductie je maatregelen bij elkaar onder aan de streep opleveren?
Concrete maatregelen
Henri de Graaf, contractmanager bij Rijkswaterstaat-CIV voor het project Vast Onderhoud DVM-Keten in het gebied Midden-Nederland, erkent dat het waarmaken, meten en handhaven van de afgesproken ambities nog niet eenvoudig is: “Daarin zijn we nog aan het leren. Als contractmanager stel ik een contractbeheersplan op waarbij ik ook op de duurzaamheidsdoelstelling stuur. Ik leg hierin bijvoorbeeld de concrete maatregelen die bij de aanbesteding zijn voorgesteld op het gebied van energiebesparing vast. De opdrachtnemer heeft bijvoorbeeld bij de aanbesteding aangeboden de halogeenverlichting van de installatie te vervangen door led-verlichting. Ook kan de opdrachtnemer zelf duurzame maatregelen aandragen voor zijn eigen bedrijfsvoering. Daarbij kun je denken aan een bouwkeet die is uitgevoerd met zonnepanelen, of werknemers die in de toekomst gebruik maken van elektrische werkauto’s.”
Proactief storingen opvangen
Bij de aanbesteding is gekozen voor een prestatiecontract, waarbij de aannemer een vast ‘abonnement’ rekent om storingen aan de systemen op te kunnen vangen. En dat moet niet alleen reactief gebeuren. De Graaf: “Het gaat om het onderhoud van de lus tot aan de lessenaar in de verkeerscentrale. We dagen opdrachtnemers daarnaast, meer dan voorheen, uit om ook proactief met verbeter- en investeringsvoorstellen te komen op het gebied van duurzaamheid. Dit is voor de maatschappij en voor de opdrachtnemer aantrekkelijk. Zo kan het slim zijn om een bepaald type camera, dat regelmatig storing geeft, ook op een andere plaats preventief te vervangen. Zo hoeft hij er minder vaak naartoe voor reparatie en kan de weggebruiker ongestoord en veilig gebruik maken van de weg.”
Duurzaam repareren, vervangen en vernieuwen
Van de opdrachtnemers wordt vooral verwacht dat zij storingen aan de systemen monitoren, analyseren en oplossen. Daarbij kan het gaan om reparatie, maar ook om vervanging en vernieuwing van installaties. Dat kan bijvoorbeeld nodig zijn wanneer installaties beschadigd raken bij maaiwerkzaamheden of ongevallen. De Graaf: "Of het nu gaat om reparatie, vervanging of vernieuwing, we onderzoeken altijd of er een duurzame oplossing of uitvoeringswijze mogelijk is. Zo zullen wij de komende jaren bijdragen aan de ambities op het gebied van CO2-reductie van Rijkswaterstaat als geheel.”