Energietransitie is mensenwerk

Zonnepanelen, warmtepompen, windturbines, megawatts: bij energietransitie gaat het al snel over techniek en cijfers. Maar belangrijker zijn de mensen. Zonder enthousiaste initiatiefnemers gebeurt er niets. Om te zorgen dat hun plannen van de grond komen, verdienen zij een steuntje in de rug. Zo pakken we de energietransitie in onze provincie samen aan. Wijk voor wijk, dorp voor dorp. En dat werkt.

Een voorbeeld is het Twentse Wierden. Waar twee jaar geleden nog een kale akker lag, staat nu zonnepark de Groene Weuste. Met 13.000 zonnepanelen voorziet het 1300 huishoudens van stroom. Dit park was er niet gekomen zonder de enthousiaste initiatiefnemers Kees van Dorth, Wil Jacobs en Miranda Scheffer, verenigd in de Stichting Duurzame Energie-Wierden Enter.

Nieuwe businessmodellen in de wijk

Het mooie van dit project is dat het mes aan verschillende kanten snijdt. De bouw van het park leverde werk op voor twintig bedrijven uit de regio en inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt en statushouders kregen de kans om het vak van zonneparkbouwer te leren. Daarmee werd het een project van, voor, en door inwoners van Wierden. Met een businessmodel dat waarde creëert op verschillende vlakken.

Inwoners participeren met een mooi rendement en ontvangen een korting op de groene stroom. Maar dat is nog niet alles. De initiatiefnemers zitten vol ideeën wat ze nog meer met de opbrengsten van het park kunnen doen: deelauto’s, laadpalen, mestvergisting, zonnepanelen op bedrijfsdaken. Hiermee vormt dit energieproject een vliegwiel voor nieuwe initiatieven op het gebied van duurzaamheid.

Netwerkkracht

Het geheim van het succes van het Wierdense initiatief is de kracht van het netwerk. Onze initiatievenmakelaar heeft met Kees, Wil en Miranda meegedacht over de plannen en met het Rijk droegen we financieel bij om het park van de grond te krijgen. De stichting zorgde zelf ook voor geld, bijvoorbeeld door crowdfunding. Ook hebben ze zelf het werk aanbesteed. De gemeente heeft geholpen door het bestemmingsplan aan te passen en maakte een oud jeugdhonk geschikt als vergaderplek en schaftkeet.

Zo maakten de tomeloze energie van een groep voorlopers en korte lijnen tussen partijen die uitdagingen en oplossingen samenbrachten, dit initiatief tot een succes.

Unieke wijkaanpak

We willen dat in 2050 ieder huishouden in onze provincie energieneutraal is. In 2021 moeten alle gemeentes een plan hebben om de 600 wijken in Overijssel van het gas af te krijgen. We hebben al mooie voorbeelden in onze regio zoals de energieneutrale dorpen Hoonhorst en Heeten. Maar deze uitdaging vraagt om versnelling.

Net als de initiatiefnemers in Wierden, kunnen we dat als provincie niet alleen. Met acht partners (waaronder gemeenten, werkgevers, Enexis en Natuur & Milieu Overijssel) werken we als alliantie met het programma Nieuwe Energie Overijssel in concrete stappen aan dat einddoel. De eerste stap is 20% Nieuwe Energie in 2023. 

Ik geloof hierbij sterk in de kracht van onze wijkaanpak. Het Wierdense voorbeeld laat zien waarom. Het schaalniveau van een dorp of wijk zorgt ervoor dat inwoners zelf initiatief nemen en zich betrokken voelen. Het is hun project: van, voor en door buurtgenoten. Bovendien maakt een wijkaanpak het mogelijk rekening te houden met verschillen. Initiatieven van de grond krijgen in achterstandswijken vraagt om een andere aanpak dan in villawijken.

Dit jaar zijn we in onze provincie begonnen met tien wijken. We zien al mooie resultaten, bijvoorbeeld in de Zwolse wijk Berkum en in wijken in Hengelo en Deventer. Volgend jaar starten we met vijftig nieuwe wijken. En zo versnellen we. Want er is nog veel werk aan de winkel om alle 600 wijken in onze provincie energieneutraal te krijgen.

Annemieke Traag is Gedeputeerde Energie, Milieu en Europa van de Provincie Overijssel