EU verklaart vliegtuigen en cruiseschepen ‘groen’, NGO’s naar de rechter

Vliegtuigen die nauwelijks minder CO2 produceren dan de meest vervuilende exemplaren en cruiseschepen die massaal methaan lekken komen volgens de taxonomie van de Europese Commissie in aanmerking voor groene financiering. Absurd , volgens een groep NGO’s die nu naar de rechter stapt om dit te voorkomen.

Een coalitie van NGO’s, gesteund door 35.000 bezorgde burgers, daagt de Europese Commissie voor de rechter vanwege het besluit om fossiele vliegtuigen en schepen op te nemen in EU-wetgeving op het gebied van duurzame financiering, de EU Taxonomy. De coalitie bestaat uit Fossielvrij NL, Dryade, en Protect our Winters Austria, en wordt ondersteund door juridische experts Opportunity Green en CLAW.

De EU Taxonomie moet de ‘gouden standaard’ worden voor informatie over eerlijke en duurzame beleggingen. De Taxonomie bestaat om banken, pensioenfondsen en andere financiële instellingen een geverifieerde lijst van ‘groene’ investeringen te bieden, zodat het grote geld wordt verlegd naar activiteiten die voor een eerlijke, groene transitie zorgen. Dit is broodnodig. Het IPCC heeft berekend dat er 3 tot 6 keer meer geld naar klimaatoplossingen moet om de klimaatdoelstellingen te halen – en dus een leefbare planeet binnen bereik te houden.

Helemaal fossiel en toch groen?

Eind 2023 voegde de Europese Commissie luchtvaart- en scheepvaartcriteria toe aan de EU Taxonomie, waardoor schepen en vliegtuigen die volledig op fossiele brandstoffen draaien in aanmerking komen voor groene financiering als ze voldoen aan bepaalde zwakke efficiëntiecriteria. In januari 2024 spanden de vijf NGO’s een officieel verzoek aan de Europese Commissie om de criteria te herzien; een verzoek dat vervolgens in juni 2024 door de Europese Commissie werd verworpen.

Nu de Europese Commissie geweigerd heeft om de criteria te herzien, hebben de vijf NGO’s op 27 augustus een rechtszaak aangespannen aan het Europese Hof van Justitie.

Volgens de huidige scheepvaartcriteria zouden enorme cruiseschepen zoals de MSC World Europa, die op vloeibaar gas vaart, als ‘groen’ worden beschouwd. Deze schepen produceren echter niet alleen CO2, maar lekken ook enorme hoeveelheden methaan in onze atmosfeer, een broeikasgas dat op korte termijn 80 keer krachtiger is dan CO2 (IPCC, pagina 87).

De luchtvaartcriteria zijn zo zwak dat 100% van de orderportefeuilles van Ryanair, easyJet en Wizz Air en 90% van de aanstaande leveringen van Airbus als ‘groen’ kunnen worden bestempeld, volgens een analyse van Transport & Environment. Niet alleen zijn de marginale verbeteringen in CO2-efficiëntie inconsistent met een 1,5°C-doelstelling, ze houden ook geen rekening met de “niet-CO2-effecten” van vliegen. Daarnaast houdt de EU ook geen rekening dat het beter is om te investeren in duurzame alternatieven voor vliegen, zoals hogesnelheidstreinen.

Op ramkoers met klimaatdoelen

De EU Taxonomie vereist sluitend wetenschappelijk bewijs om aan te tonen dat duurzame activiteiten consistent zijn met een 1,5°C-pad. Uit een nieuwe analyse van de ICCT blijkt echter dat de huidige vloot van vliegtuigen het koolstofbudget van de luchtvaart al in 2037 op zal maken. De verwachte levensduur van vliegtuigen en schepen ligt tussen 20-50 jaar ligt, aardoor sommige in 2075 nog steeds in bedrijf zijn. Dit betekent dat extra investeringen in nieuwe vliegtuigen de klimaatcrisis nog tientallen jaren zullen verergeren en in de weg zullen staan van investeringen in échte klimaatoplossingen. Het is hierdoor onmogelijk om een geloofwaardig  1,5°C-pad te maken om deze sectoren klimaatneutraal te krijgen.

Hiske Arts van Fossielvrij NL zegt: “Terwijl rechters en beleidsmakers eindelijk in actie komen tegen de schaamteloze greenwashing van de luchtvaart- en cruisesector, tilt de EU greenwashing naar een nog hoger niveau. Door extreem vervuilende vliegtuigen en cruiseschepen als groen te bestempelen en zo investeringen aan te moedigen in een Rupsje Nooitgenoeg-industrie, ketent de EU ons vast aan een klimaatramp. Dit moeten we stoppen.”