Greenwashed tot over je oren, volgens Greta Thunberg

We worden ge-greenwashed tot over onze oren. Dat zegt Greta Thunberg in haar nieuwe klimaatboek. Politieke leiders zeggen dat ze er alles aan doen om de klimaatcrisis een halt toe te roepen. Trap er niet in – dan hebben we misschien nog tijd om het tij te keren.

Misschien ligt het aan de naam die we eraan hebben gegeven. Klimaatverandering. Dat klinkt niet eens zo slecht. Het woord “verandering” resoneert heel aangenaam in onze onrustige wereld. Hoe gelukkig we ook zijn, er is altijd ruimte voor de aantrekkelijke mogelijkheid van verbetering.

Dan is er het deel “klimaat”. Ook dat klinkt niet zo verkeerd. Als je in een van de landen met een hoge uitstoot in het noorden woont, kan het idee van een “veranderend klimaat” worden uitgelegd als het tegenovergestelde van eng en gevaarlijk. Een veranderende wereld. Een opwarmende planeet. Wat is er niet prettig aan?

Klimaatverandering is niet onschuldig

Misschien denken zoveel mensen daarom nog steeds dat klimaatverandering een langzaam, lineair en zelfs tamelijk onschuldig proces is. Maar het klimaat verandert niet alleen. Het destabiliseert. Het breekt af. De subtiel uitgebalanceerde natuurlijke patronen en cycli die een vitaal onderdeel vormen van de systemen die het leven op aarde in stand houden, worden verstoord, en de gevolgen kunnen catastrofaal zijn. Want er zijn negatieve omslagpunten, punten waar geen terugkeer mogelijk is. En we weten niet precies wanneer we die zullen passeren. Wat we wel weten is dat ze erg dichtbij komen, zelfs de echt grote. Transformatie begint vaak langzaam, maar begint dan te versnellen.

Bosbranden, orkanen, hittegolven, overstromingen … Het weer lijkt op steroïden te werken en natuurrampen lijken steeds minder natuurlijk. De Groenlandse ijskap smelt, evenals de “doemgletsjers” van West-Antarctica.

“Dit is het nieuwe normaal” is een uitdrukking die we vaak horen wanneer de snelle veranderingen in onze dagelijkse weerpatronen worden besproken. Die uiten zich in bosbranden, orkanen, hittegolven, overstromingen, stormen, droogtes enzovoort. Deze weersverschijnselen komen niet alleen steeds vaker voor, ze worden ook steeds extremer.

Het weer lijkt op steroïden te werken en natuurrampen lijken steeds minder natuurlijk.

Maar dit is niet het “nieuwe normaal”. Wat we nu zien is nog maar het prille begin van een veranderend klimaat, veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen door de mens.

De crisis zou pas over decennia komen

De klimaatverandering is sneller dan verwacht een crisis geworden. Een crisis die vele decennia in de toekomst zou plaatsvinden. En toch zijn we hier. De klimaat- en ecologische crisis vindt niet plaats in een verre toekomst. Het gebeurt hier en nu.

Als iedereen zou leven zoals wij in Zweden, zouden we de middelen van 4,2 planeten aarde nodig hebben om ons te onderhouden. En de klimaatdoelstellingen van de overeenkomst van Parijs zouden slechts een verre herinnering zijn – een drempel die we vele, vele jaren geleden zouden hebben overschreden. Het feit dat 3 miljard mensen op jaarbasis per hoofd minder energie verbruiken dan een standaard Amerikaanse koelkast geeft een idee van hoe ver we momenteel verwijderd zijn van mondiale rechtvaardigheid en klimaatrechtvaardigheid.

Mensen uit de delen van de wereld die het meest verantwoordelijk zijn voor deze crisis moeten zich realiseren dat er andere perspectieven bestaan en dat zij daarnaar moeten gaan luisteren. Want als het gaat om de klimaat- en ecologische crisis – net als de meeste andere kwesties – handelen veel mensen in rijke economieën nog steeds alsof zij de wereld regeren.

3 miljard mensen gebruiken per jaar minder energie dan een standaard Amerikaanse koelkast

Door de restanten van onze koolstofbudgetten op te gebruiken, steelt het noorden van de wereld zowel de toekomst als het heden van de rest. Het steelt niet alleen van zijn eigen kinderen, maar vooral van degenen die in de zwaarst getroffen delen van de wereld wonen en van wie velen de meest elementaire moderne infrastructuur, die voor anderen vanzelfsprekend is, nog moeten opbouwen. En nog steeds wordt deze diep immorele diefstal niet eens benoemd in het discours van de zogenaamde ontwikkelde wereld.

Vrijwillig de wereld redden

De wereld redden is vrijwillig, vindt Greta Thunberg. Je kunt die bewering vanuit moreel oogpunt natuurlijk betwisten, maar een feit blijft: er bestaan geen wetten of beperkingen die iemand dwingen de nodige stappen te zetten om onze toekomstige levensomstandigheden op de planeet Aarde veilig te stellen.

Zo blijven onze politieke leiders over. Zij hebben grote mogelijkheden om dingen te verbeteren, maar het blijkt dat het redden van de wereld ook niet hun hoofdprioriteit is.

Het geeft me geen enkel plezier om de bullshit van onze zogenaamde leiders te blijven benoemen. Ik wil geloven dat mensen goed zijn. Maar er lijkt geen einde te komen aan deze cynische spelletjes. Als je als politicus echt wil optreden tegen de klimaatcrisis, dan zou je eerste stap toch zijn om nauwkeurige cijfers te verzamelen van onze werkelijke uitstoot om een volledig overzicht te krijgen van het probleem, en van daaruit te kijken naar echte oplossingen? Dat zou ook een ruw idee geven van de veranderingen die nodig zijn, de omvang ervan en hoe snel ze moeten worden doorgevoerd. Dit is echter nog door geen enkele wereldleider gedaan – of zelfs maar voorgesteld. Of, voor zover ik weet, door geen enkele politicus.

Twee derde van de uitstoot buiten beschouwing

Journaliste Alexandra Urisman Otto beschrijft hoe zij het Zweedse klimaatbeleid begon te onderzoeken en ontdekte dat slechts een derde van onze werkelijke uitstoot van broeikasgassen was opgenomen in onze klimaatdoelstellingen en de officiële nationale statistieken. De rest werd uitbesteed of verborgen in de mazen van de internationale kaders voor klimaatboekhouding.

Dus wanneer de klimaatcrisis in mijn “progressieve” land wordt besproken, laten we gemakshalve twee derde van het probleem buiten beschouwing. Uit een onderzoek van de Washington Post van november 2021 blijkt dat dit fenomeen verre van uniek is voor Zweden. Hoewel de cijfers van geval tot geval verschillen, is dit proces en de algemene mentaliteit om dingen voortdurend onder het tapijt te vegen en anderen de schuld te geven de internationale norm.

Wanneer je badkuip dreigt over te lopen, ga je niet op zoek naar emmers. Dan draai je de kraan zo snel mogelijk dicht.

Als we ook maar een kleine kans willen hebben om te voorkomen dat we onomkeerbare kettingreacties in gang zetten, moeten we de uitstoot drastisch, onmiddellijk en ingrijpend bij de bron verminderen. Wanneer je badkuip dreigt over te lopen, ga je niet op zoek naar emmers of begin je de vloer te bedekken met handdoeken – je begint met het dichtdraaien van de kraan, zo snel als je kunt. Het water laten lopen betekent het probleem negeren of ontkennen, de oplossing ervan uitstellen en de gevolgen ervan bagatelliseren.

Wachten hoeft niet

Onze politici hoeven niet op anderen te wachten om actie te ondernemen. Evenmin hebben ze conferenties, verdragen, internationale overeenkomsten of druk van buitenaf nodig. Ze zouden meteen kunnen beginnen. Ze hebben ook – en hebben al lang – eindeloze mogelijkheden om hun stem te laten horen en een duidelijke boodschap af te geven over het feit dat we onze samenlevingen fundamenteel moeten veranderen. En toch kiezen ze er, op enkele uitzonderingen na, actief voor om dat niet te doen. Dit is een morele beslissing die hen in de toekomst niet alleen duur zal komen te staan, maar die ook de hele levende planeet in gevaar zal brengen.

Volgens het emissiekloof rapport van de Verenigde Naties zal de geplande wereldproductie van fossiele brandstoffen tegen het jaar 2030 meer dan het dubbele bedragen van de hoeveelheid die nodig is om de 1,5c-doelstelling te halen. Dit is de manier waarop de wetenschap ons vertelt dat we onze doelstellingen niet langer kunnen halen zonder een systeemverandering. Want om onze doelen te halen zouden we letterlijk contracten, geldige afspraken en overeenkomsten moeten verscheuren op een onvoorstelbare schaal. Dit zou natuurlijk elk uur van onze dagelijkse nieuwsfeed, elke politieke discussie, elke zakelijke bijeenkomst en elke centimeter van ons dagelijks leven moeten domineren. Maar dat gebeurt niet.

De media en onze politieke leiders hebben de mogelijkheid om drastische en onmiddellijke actie te ondernemen, en toch kiezen ze ervoor om dat niet te doen.

Duurzaam leven binnen het huidige economische systeem kan niet

We kunnen niet duurzaam leven binnen het huidige economische systeem. Toch wordt ons voortdurend verteld dat we dat wel kunnen. We kunnen duurzame auto’s kopen, reizen op duurzame snelwegen, aangedreven door duurzame aardolie. We kunnen duurzaam vlees eten en duurzame frisdrank drinken uit duurzame plastic flessen. We kunnen duurzame fast fashion kopen en vliegen in duurzame vliegtuigen op duurzame brandstoffen. En natuurlijk gaan we ook onze duurzame klimaatdoelstellingen op korte en lange termijn halen, zonder de minste inspanning te leveren.

Woorden zijn belangrijk, en ze worden tegen ons gebruikt. Maar het zijn leugens. Gevaarlijke leugens die verdere, rampzalige vertraging zullen veroorzaken. Volgens voorspellingen van de VN zal onze CO2-uitstoot tegen 2030 met nog eens 16% stijgen. De tijd die ons rest om te voorkomen dat we op veel plaatsen in de wereld toenemende klimaatrampen veroorzaken, raakt snel op.

3,2 graden warmer

We zijn nu op weg naar een wereld die tegen het einde van de eeuw 3,2°C warmer zal zijn – en dat is als landen al hun beleid uitvoeren, beleid dat vaak gebaseerd is op gebrekkige en te lage cijfers. Maar in veel gevallen zijn ze zelfs nog lang niet zover. We zijn “schijnbaar lichtjaren verwijderd van het bereiken van onze klimaatdoelstellingen“, om in het najaar van 2021 VN-secretaris-generaal António Guterres te citeren. En dan is er ook nog de kwestie van onze eerdere staat van dienst als het gaat om het nakomen van al die niet-bindende beloften en toezeggingen. Laten we zeggen dat het niet zo indrukwekkend of overtuigend is.

Zelfs als we al onze klimaatplannen zouden uitvoeren, zouden we nog steeds in de problemen zitten. Netto nul tegen 2050 is gewoon te weinig en te laat. Er staat te veel op het spel om ons lot in handen te leggen van onontwikkelde technologieën.

We hebben een echte nul nodig. En we hebben eerlijkheid nodig. – Greta Thunberg

Op zijn minst moeten onze leiders al onze werkelijke emissies opnemen in onze doelstellingen, statistieken en beleid. Voordat ze dat doen, is elke vermelding van vage, toekomstige doelen niets anders dan een afleidende tijdverspilling. Ze zeggen dat we het perfecte niet de vijand van het goede moeten laten zijn. Maar wat doen we precies als het “goede” ons niet alleen niet veilig houdt, maar ook zo ver verwijderd is van wat nodig is, dat het alleen als komediemateriaal kan worden omschreven. Erg donkere komedie, maar toch.

Ze zeggen dat we compromissen moeten kunnen sluiten. Alsof het akkoord van Parijs niet al het grootste compromis ter wereld is. Een compromis dat de meest getroffen mensen en gebieden al onvoorstelbaar veel leed heeft berokkend. Ik zeg: “Niet meer.” Ik zeg: “Houd stand.” Onze zogenaamde leiders denken nog steeds dat ze kunnen onderhandelen met de fysica en de natuurwetten. Ze spreken tot bloemen en bossen in de taal van Amerikaanse dollars en korte termijn economie. Ze houden hun kwartaalverslagen omhoog om indruk te maken op de wilde dieren. Ze lezen beursanalyses voor aan de golven van de oceaan, als dwazen.

We naderen een afgrond. En ik stel voor dat degenen onder ons die nog niet van hun verstand zijn beroofd, voet bij stuk houden. Laat ze ons geen centimeter dichter bij de rand brengen. Geen centimeter. Hier en nu is waar we de grens trekken.

Dit is een uittreksel uit Het Klimaatboek van Greta Thunberg. Bestel het hier.

Bron: The Guardian

Of lees hier meer over het boek.