Nieuwe tijdbom: PFAS op voedingsgewassen

In zeven van tien geteste insecticiden zijn giftige PFAS-chemicaliën aangetroffen. Zes daarvan bevatten “schreeuwend hoge” gehaltes aan PFOS, een van de gevaarlijkste PFAS-verbindingen. Autoriteiten in de VS wisten van PFAS op voedingsgewassen, maar deden niets.

Waarom is dat belangrijk: PFAS zijn chemische stoffen die niet afbreken en voor altijd in het milieu blijven. Zo worden er sterk van verdacht ernstige schade aan de gezondheid toe te brengen.

Wat betekent dat: PFAS die in hoge concentraties op voedingsgewassen wordt gespoten komt in je lichaam terecht en kan daar haar verwoestende werk doen. Dat risico kan alleen worden vermeden door het eten van ongespoten – biologische – groenten.

Wat ze zeggen: “We weten dat PFOS kankerverwekkend is, we weten dat het een dodelijke chemische stof is en er is geen veilig niveau in drinkwater,” zei Kyla Bennett, een voormalige EPA ambtenaar

Onder aan de streep zijn we ook in Europa niet veilig. Het pesticide met het hoogste gehalte aan PFAS werd in 2013 al in de EU toegelaten.

Het hele verhaal

Onderzoekers van de Texas Tech University controleerden 10 insecticiden die werden gebruikt op katoen, maar ook kunnen worden gebruikt op voedsel en andere gewassen. De studie werd gepubliceerd in Journal of Hazardous Materials Letters en vond PFAS in zeven veelgebruikte insecticiden, schrijft The Guardian.

Testen toonden PFOS aan in een gehalte van maar liefst 19 delen per biljoen (ppt) in één insecticide. De EPA heeft geen limieten vastgesteld voor PFAS in pesticiden, maar in juni verlaagde het zijn advieslimiet voor de gezondheid in drinkwater tot 0,02 ppt. Dat niveau is zo laag dat het suggereert dat geen enkele blootstelling aan de verbinding veilig is.

Het Environmental Protection Agency (EPA) in de VS is al meer dan 18 maanden op de hoogte van de bevindingen van het onderzoek, maar lijkt de producten nog niet te hebben onderzocht of actie te hebben ondernomen tegen de fabrikant.

PFAS, ook bekend als forever chemicals, kunnen door gewassen worden opgenomen. Zulke hoge niveaus in pesticiden vormen een gezondheidsrisico als ze worden verspreid op velden waar voedsel wordt verbouwd.

Dodelijk PFAS op voedingsgewassen

PFAS op voedingsgewassen is slecht nieuws. “We weten dat PFOS kankerverwekkend is, we weten dat het een dodelijke chemische stof is en er is geen veilig niveau in drinkwater,” zei Kyla Bennett, een voormalige EPA ambtenaar en wetenschappelijk beleidsdirecteur bij de non-profit Public Employees for Environmental Responsibility (PEER), die een persbericht over de studie uitbracht. “Onze bodem en ons water zijn nu vervuild.”

In een verklaring vertelde de EPA aan de Guardian dat ze actieve ingrediënten in pesticiden – die ongedierte doden – onderzoekt om na te gaan of ze PFAS zijn. PFOS zou echter een inert ingrediënt kunnen zijn.

Per-en polyfluoralkyl stoffen, of PFAS, zijn een klasse van ongeveer 12.000 chemicaliën die gewoonlijk worden gebruikt om duizenden producten water-, vlek- en hittebestendig te maken. Ze worden niet op natuurlijke wijze afgebroken en hopen zich op in de mens en het milieu. Er is steeds meer bewijs dat ze in verband worden gebracht met ernstige gezondheidsproblemen zoals kanker, geboorteafwijkingen, leverziekten, nierziekten, auto-immuunziekten, hoog cholesterolgehalte en verminderde immuniteit. Ze behoren ook tot de groep hormoonverstoorders.

EPA reageerde niet op melding

Steven Lasee is milieutoxicoloog en hoofdauteur van de studie. Hij was ten tijde van de studie verbonden aan de Texas Tech University. Hij is nu zelfstandig consultant bij Lasse Research and Consulting en onderzoeker bij de EPA. Hij presenteerde zijn bevindingen in maart 2021 aan medewerkers van het EPA’s Office of Research and Development en op een conferentie die werd bijgewoond door professionals op het gebied van milieuwetenschappen en EPA-personeel. Hij zei dat hij een e-mail ontving van de leiding van een van de EPA-divisies met de vraag of hij zijn studie aan meer EPA-medewerkers wilde presenteren, maar dat hij daarna nooit meer iets hoorde.

Lasee zei dat hij de actieve bestanddelen van het insecticide had genoemd, maar dat hij nooit verzoeken om de merknamen had ontvangen, wat betekent dat de EPA niet kon weten welke bedrijven besmette producten hadden verkocht.

Toch is op Wikipedia informatie te vinden over een van de meest gevonden chemicaliën, Spiromesifen. Dat wordt door Bayer onder de merknaam Oberon op de markt gebracht.

De EPA reageerde niet op directe vragen over de bevindingen van de studie of over Lasee’s presentatie aan het agentschap.

Het is onduidelijk welk doel PFAS in insecticiden kan dienen, maar Lasee zei dat ze gebruikt zouden kunnen worden als een verspreidingsmiddel, om het pesticide gelijkmatig te verspreiden.

De studie werd gepubliceerd terwijl PFAS in pesticiden steeds kritischer worden bekeken vanwege de mogelijke besmetting van voedsel en water. Verschillende studies hebben aangetoond dat gewassen PFAS opnemen en door mensen kunnen worden opgenomen. De Food and Drug Administration (FDA) is in 2019 begonnen met het monitoren van PFAS in voedsel en heeft ze ontdekt in groenten en fruit, maar heeft geen limieten vastgesteld.

De EPA ontdekte eerder dit jaar dat PFAS toegevoegd aan plastic vaten en containers die worden gebruikt om pesticiden op te slaan, kunnen uitlogen in de producten. Een EPA-woordvoerder zei dat het agentschap bedrijven waarschuwde dat ze mogelijk de wet overtreden.

Lasee zei echter dat het type PFAS-verbindingen dat hij vond, verschilt van die welke uit plastic containers lekten, en dat het niveau van PFAS in het Texas Tech-onderzoek verschillende orden van grootte hoger is, wat suggereert dat de chemicaliën van een andere bron afkomstig zijn.

Tegenstrijdige informatie

Het agentschap heeft in september ook een webpagina bijgewerkt met informatie over PFAS in pesticiden die beweert dat PFOS niet wordt gebruikt in de producten. “Het EPA Office of Pesticide Programs bepaalde eerder dat er geen actieve of inerte bestanddelen van pesticiden waren met structuren die lijken op prominente PFAS zoals PFOS,” staat er te lezen.

Dat zou kunnen worden tegengesproken door het onderzoek van Lasee. De reden voor de aanwezigheid van PFOS in de insecticiden is onduidelijk. Het zou het resultaat kunnen zijn van chemische bedrijven die de verbinding illegaal toevoegen, zei Bennett. Het kan ook zijn dat een andere PFAS-verbinding aan de meststof is toegevoegd, die vervolgens wordt afgebroken tot PFOS nadat het bestrijdingsmiddel is vervaardigd. De EPA antwoordde niet op specifieke vragen over de verklaring op haar site.

Bennett zei dat consumenten weinig kunnen doen om zich onmiddellijk te beschermen behalve biologisch eten, maar ze merkte op dat veel mensen geen toegang hebben tot of zich biologische producten kunnen veroorloven.