[update] Wat is genetisch gemodificeerd voedsel nou precies? En waar komt die, met name Europese, weerstand tegen het genetisch modificeren van landbouwgewassen toch vandaan? In Well Fed duiken wetenschapsjournalist en moleculair bioloog Hidde Boersma en filmmaker Karsten de Vreugd in de wereld van genetisch gemodificeerde landbouw.
Zo luidt de introductie van de film in het persbericht van VARA. Nog niet zo heel veel mis mee, behalve dan de voorzichtige suggestie alsof de weerstand tegen GMO gewassen vooral iets Europees zou zijn.
Wie tegen GMO is, is voor armoede
Met de vragen 'Is het wel moreel verdedigbaar om tegen gemodificeerd voedsel te zijn?' en ' En welke impact heeft deze Westerse weerstand op het leven van de arme, kleine boeren in Bangladesh?' wordt echter een frame geïntroduceerd alsof tegenstanders van GMO armoede in stand zouden houden. En daarmee begint het venijn, dat in de film breed wordt uitgebouwd.
We citeren het persbericht verder: Hidde Boersma en Karsten de Vreugd onderzoeken in Well Fed de voor- en tegenargumenten voor het gebruik van genetische modificatie. Vanuit zijn stadse, Westerse blik is Karsten behoorlijk kritisch op het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen (GMO), terwijl moleculair bioloog Hidde er van overtuigd is dat dit de toekomst is. Hun zoektocht naar antwoorden brengt hen zowel bij experts, die diep in de materie zitten, als bij arme, kleine boeren in Bangladesh, die sinds kort met genetische gemodificeerde gewassen werken. Well Fed zet vraagtekens bij onze bevoorrechte opvattingen over natuurlijk voedsel en hoopt een antwoord te krijgen op de belangrijke vraag: Is het moreel wel verdedigbaar om tegen genetisch gemodificeerd voedsel te zijn?
Bange hippies tegen 'de' wetenschap
Het "onderzoek" dat de film toont bestaat uit een paar simplistische voorstellingen van wat genetische manipulatie van voedsel inhoudt door wetenschapper Boersma, zonder enige wetenschappelijke onderbouwing overigens. In het overheersende beeld dat wordt getoond is 'de wetenschap' voor gmo en bestaat de tegenstand vooral uit overjarige bange hippies die GMO onveilig en eng vinden. Boersma in de film: "De wetenschap zegt precies het tegenovergestelde". En er komt geen wetenschapper met bedenkingen ook maar in de buurt van de camera.
Wel Mark Lynas, de omstreden Britse milieu-activist die plotseling een pirouette maakte en nu fervent voorstander is van GMO en kernenergie. Boodschap: als een fanatieke tegenstander nu ineens voor is, wie kan er dan nog tegen zijn?
We vroegen de makers naar de reden waarom er geen kritische wetenschappers aan het woord komen. Dit was hun antwoord: "De wetenschappelijk consensus, onderschreven door WHO, VN, KNAW en buitenlandse equivalenten, is dat gentech veilig is en een potente techniek is om de landbouw te verbeteren/verduurzamen. Evenveel ruimte aan tegenstander laten zou daarom false balance zijn, vergelijkbaar met het uitnodigen van een klimaatscepticus in een klimaatfilm, of een antivaxxer in een vaccinatiefilm." Maar: er is nog helemaal geen onderzoek naar de lange termijn effecten van gentech; daarvoor bestaat de techniek nog te kort.
Je zou bijna boos worden van al dat framen en verdraaien. Bij voorbeeld hoe slinks de aandacht wordt afgeleid van Monsanto, Bayer en Syngenta door een voorbeeldprojectje te kiezen in het arme Bangladesh. Opnieuw de frame: wie tegen gmo is, is voor honger.
Geen woord over boeren die massaal zelfmoord plegen nadat de GMO industrie hun nering heeft verwoest. Over de patenten op gewassen die de industrie monopolies geeft. Geen woord over de gevolgen van alsmaar stijgend pesticidengebruik juist bij GMO gewassen. De risico's van kruisen van GMO gewassen met natuurlijke stammen, die de biodiversiteit ernstig kunnen aantasten. En alle samenhangende problemen als landroof en uitputting van gronden.
Ecomodernisme als oplossing (voor mulinationals)
Wel nog een welgekozen leugen van Lynas als uitsmijter: "Als genetische manipulatie verboden wordt, is het vrijwel onmogelijk de hele wereld te blijven voeden". Daar denken ze aan de universiteit van Berkeley anders over, op basis van een van de uitgebreidste onder`zoeken naar de capaciteit van biologische landbouw. Als we hun uitkomsten combineren met de mogelijkheden van verticale landbouw en stoppen met weggooien van de helft van ons huidige voedsel, dan kunnen we bijna twee planeten voeden.
Waar dit verhaal vandaan komt? Genetische manipulatie en intensieve landbouw zijn, net als kernenergie en economische groei, stokpaardjes van de 'nieuwe' stroming ecomodernisme. Hidde Boersma is daar een van de pleitbezorgers van in Nederland. Het zijn wegbereiders voor de grote industrie om hun Business As Usual voort te kunnen zetten in een groen jasje. Daar komen we binnenkort nog op terug. Ga eerst maar kijken naar Well Fed (zeker doen!):
