Groenlands smeltwater zit vol kwik

Onderzoekers hebben hoge concentraties van het giftige element kwik ontdekt in smeltwater dat uitkomt in rivieren en fjorden in het zuidwesten van Groenland. Het onderzoek, dat werd gepubliceerd in Nature Geoscience, laat zien dat de wetenschappers kwik aantroffen in rivieren en fjorden die in verbinding staan met de Groenlandse ijskappen. De concentraties van het giftige element bleken zelfs vergelijkbaar met die in rivieren in industrieel China.

De onverwachte bevindingen roepen vragen op over de gevolgen van smeltend ijs in deze regio. Visserij is de belangrijkste industrie van Groenland en het land is een belangrijke exporteur van garnalen, heilbot en kabeljauw.

“De niveaus van kwik in het smeltwater van de gletsjers die we bemonsterd hebben in het zuidwesten van Groenland zijn verrassend hoog”, zegt Jon Hawkings, onderzoeker aan het Duitse onderzoekscentrum voor Geowetenschappen. “Dat brengt ons ertoe om nu ook naar andere vragen te kijken, zoals of en hoe het kwik in de voedselketen terecht kan komen.”

Voedingsstoffen in smeltwater

De internationale studie begon als een samenwerking tussen Hawkings en glacioloog Jemma Wadham van de Universiteit van Bristol, maar werd  later uitgebreid met een team van internationale wetenschappers. Aanvankelijk onderzochten de wetenschappers de invloed van voedingsstoffen in het smeltwater op ecosystemen aan de kust.

Een van de elementen die ze in kaart brachten, was het potentieel giftige kwik. Maar de onderzoekers hadden niet verwacht daarvan zulke hoge concentraties in het water aan te treffen. Gemiddeld is het kwikgehalte in rivieren ongeveer 1-10 ng L-1 (het equivalent van een zoutkorrel aan kwik in een olympisch zwembad aan water). In de smeltwaterrivieren die in Groenland werden bemonsterd, vonden wetenschappers opgeloste kwikniveaus van meer dan 150 ng L-1, veel hoger dan in een gemiddelde rivier.

De resultaten roepen meer vragen op dan antwoorden. De onderzoekers weten bijvoorbeeld nog niet of het kwikniveau verder van de ijskap lager is, of zelfs kan verdwijnen. Ook is nog onzeker of dit ‘gletsjerkwik’ zijn weg vindt naar de voedselketen, waar het zich mogelijk verder kan concentreren.

Invloed op gemeenschappen

“We hadden niet verwacht dat het niveau van kwik in het ijswater zo hoog zou zijn”, stelt universitair hoofddocent Aard-, Oceaan- en Atmosferische Wetenschap Rob Spencer. “Natuurlijk hebben we hypothesen over wat tot deze hoge kwikconcentraties zou kunnen leiden. Maar de bevindingen hebben vooral veel nieuwe vragen opgeworpen waarop we nog geen antwoorden hebben.”

“Door jaren van veldwerk op deze locaties in West-Groenland weten we dat gletsjers voedingsstoffen naar de oceaan sturen”, vertelt Jemma Wadham. “Maar de ontdekking dat ze ook potentiële gifstoffen kunnen bevatten is zorgwekkend. Dit laat zien hoe gletsjers de waterkwaliteit beïnvloeden en dus ook de gemeenschappen die stroomafwaarts liggen. Dat kan in een opwarmende wereld verder gaan veranderen, wat de noodzaak van verder onderzoek nog eens benadrukt.”

Sneller smeltende ijskappen

De bevinding onderstreept de complexe realiteit van smeltende ijskappen over de hele wereld. Ongeveer 10 procent van het landoppervlak van de aarde is bedekt met gletsjers, die snel veranderen als gevolg van stijgende temperaturen op aarde. Wetenschappers proberen te begrijpen hoe stijgende temperaturen - en dus sneller smeltende gletsjers - van invloed zijn op geochemische processen die cruciaal zijn voor het leven op aarde.

“Decennialang zagen wetenschappers gletsjers als bevroren blokken water met een beperkte relevantie voor de chemische en biologische processen van de aarde”, legt Spencer uit. “Maar de afgelopen jaren hebben we laten zien dat die gedachtegang niet klopt. Deze studie benadrukt opnieuw dat ijskappen rijk zijn aan elementen die invloed hebben op het leven op aarde.”

Het kwik in smeltwater is waarschijnlijk afkomstig van de aarde zelf, en niet van fossiele brandstoffen of een andere industriële bron, benadrukt Hawkings. Dat kan van belang zijn voor de manier waarop wetenschappers en beleidsmakers in de toekomst kijken naar kwikverontreiniging.

“Alle inspanningen om kwik te beheersen gingen er tot dusver van uit dat  de toegenomen concentraties die we overal op aarde zien vooral afkomstig zijn van directe menselijke activiteiten, zoals de industrie”, zegt Hawkings. “Maar kwik uit klimatologisch gevoelige omgevingen zoals gletsjers kan veel moeilijker te beheersen zijn.”