Hoe satellietdata helpen verduurzamen

Hoe zorg je dat droogte voor arme boeren in Afrika niet meteen een ramp is, maar een beheersbaar risico? Door een microverzekering die droogte meet en automatisch uitkeert. Tienduizenden boeren ontsnappen nu aan de poverty trap en kunnen verduurzamen dankzij slim gebruik van satellietdata.

Er zweven rond en boven de aarde ettelijke honderden satellieten die allerlei metingen verrichten en data verzamelen. Op zich niet nieuw, natuurlijk – zie Google Maps en de weerberichten. Maar wat je met die data kunt doen, verfijnt zich en levert bijvoorbeeld op dat honderdduizenden arme boeren in Afrika en Azië nu veel duurzamer kunnen werken.

Tot voor kort ontving je als Afrikaanse boer niet of nauwelijks weerberichten; nu kun je beschikken over een eenvoudig mobieltje dat het weer voorspelt en daarnaast landbouwadviezen geeft. Voorheen lag een verzekering buiten je bereik – te duur, verzekeraars zagen je niet eens staan. Nu kun je een microverzekering afsluiten tegen droogte.

Kredietwaardigheid

‘Dat maakt een enorm verschil’, vertelt aardobservatie specialist Joost van der Woerd. ‘Veel boeren hebben een klein familiebedrijf, leven in afgelegen gebieden en zijn kwetsbaar. Worden ze getroffen door droogte, dan is dat doorgaans een ramp – je moet weer helemaal opnieuw beginnen. Ben je na jaren ploeteren dan toch weer opgekrabbeld, dan word je opnieuw getroffen door droogte. Microfinanciering helpt de bedrijfsvoering te stabiliseren. Een verzekerde boer herstelt sneller en is kredietwaardiger. Het betekent dat deze de zaden- en kunstmestleverancier ook in een slecht jaar kan betalen. Zo zijn we in staat de voedselproductie van duizenden boeren te verduurzamen.’

Automatisch vergoed

Joost is aardobservatie specialist bij het Nederlandse EARS in Delft. EARS Earth Environment Monitoring, zoals het bedrijf voluit heet, gebruikt satellietdata op het gebied van klimaat, water en voedsel, om gewasgroei te meten, droogte te monitoren en watermanagement te ondersteunen.

Bij EARS is Joost ook projectmanager van SUM Africa – SUM staat voor Scaling Up Micro Insurance. In dit project worden de data van EARS gebruikt ten behoeve van indexverzekeringen voor boeren in onder meer Mali en Oeganda. ‘Met behulp van uurlijkse satellietdata meten we de waterverdamping aan het aardoppervlak – die wordt voor het grootste deel veroorzaakt door vegetatie. Die metingen leveren uiteindelijk een nauwkeurig beeld op van hoe droogte zich in een bepaald gebied al dan niet heeft ontwikkeld. Blijkt aan het eind van het seizoen dat de relatieve verdamping met een zeker percentage afwijkt van wat normaal is, dan wordt dat automatisch als schade getaxeerd en ontvangt de boer daar automatisch een schadevergoeding voor.’

De hele keten

In Oeganda is het gelukt op deze manier binnen vier jaar 70.000 boeren te verzekeren. In Mali in dezelfde periode bleef de teller steken op een paar duizend. Waarom dat verschil? ‘Dat heeft te maken met het feit dat Mali steeds onveiliger wordt, en dat in Oeganda de gehele agrarische keten beter ontwikkeld is en de overheid een sterkere positie heeft’, zegt Joost. ‘We werken in Oeganda onder meer met een consortium van herverzekeraars dat voorheen alleen grote bedrijven verzekerde, maar zich nu ook richt op de kleine boeren, die ruwweg 70 procent van de bevolking uitmaken. Wat ook helpt is dat de Oegandese overheid de helft van de premie betaalt. Deze subsidie loopt in ieder geval door tot 2021. Onze doelstelling is dat we tegen die tijd minstens 150.000 verzekerde boeren per jaar hebben.’

Opschalen

Het SUM Africa-project is een van de 23 projecten van Geodata for Agriculture and Water (G4AW), een programma dat gerund wordt door het Netherlands Space Office (NSO) – ons nationale ruimtevaartagentschap. G4AW richt zich met projecten zoals SUM Africa op het verduurzamen van de voedselzekerheid in ontwikkelingslanden door gebruik van satellietdata. ‘Ons grote doel is om met die data, en de nieuwe technologische toepassingen die daarmee mogelijk zijn, vele miljoenen mensen te bereiken. Het gaat echt om opschalen’, zegt Ruud Grim – hij is de coördinator van het G4AW-programma, dat onlangs door minister Kaag werd genoemd als een geslaagd voorbeeld van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, waarin Nederlandse overheid, Nederlandse bedrijven en plaatselijke partners gezamenlijk optrekken. 

In een paar weken

EARS is een van die Nederlandse bedrijven die zich met hun producten en diensten richten op verduurzaming in ontwikkelingslanden. Joost van der Woerd: ’Opschalen is ook voor ons essentieel, om onze diensten zo goedkoop mogelijk aan te kunnen bieden. Anders gezegd: wat we nu in onder meer Mali en Oeganda doen, willen we ook graag in meer landen doen waar droogte een rol speelt in de voedselproductie. Met de juiste partners kan zo’n nieuw project in een paar weken up & running zijn.’

Meer informatie:

Als je meer wilt weten over EARS.

Hier vind je meer over SUM Africa.

En hier meer over G4AW.

Lees meer over: innovatie, landbouw

Meer artikelen uit de categorie: Inzicht