Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) heeft een belangrijk juridisch advies uitgebracht over de verantwoordelijkheden van landen in de strijd tegen klimaatverandering. Dit gebeurde op verzoek van de Verenigde Naties. Daarin houdt het landen verantwoordelijk voor het veroorzaken van klimaatverandering en stelt dat ze aansprakelijk gesteld kunnen worden voor gevolgen.
Wat was de vraag?
De VN vroeg het Hof om twee dingen te verduidelijken:
- Wat zijn de verplichtingen van landen volgens het internationaal recht om het klimaat en milieu te beschermen tegen broeikasgasuitstoot?
- Wat zijn de juridische gevolgen voor landen die (door hun handelen of nalaten) schade veroorzaken aan het klimaat, vooral voor kwetsbare landen en toekomstige generaties?
Wat zegt het Hof?
1. Staten hebben bindende verplichtingen om het klimaat te beschermen:
- Volgens klimaatverdragen zoals het VN-Klimaatverdrag, het Kyoto-protocol en het Parijs-akkoord moeten landen:
- Maatregelen nemen om broeikasgassen te verminderen en zich aan te passen aan klimaatverandering.
- Samenwerken met andere landen en hun bijdrage verhogen met de tijd.
- Eerlijke inspanningen leveren, afhankelijk van hun mogelijkheden.
- Steunen via technologie en financiële hulp, zeker richting kwetsbare landen.
- Ook andere verdragen zoals over biodiversiteit, woestijnvorming en oceaanbescherming leggen klimaatverplichtingen op.
- Achterliggende principes, zoals duurzame ontwikkeling, voorzorg, gelijkheid tussen huidige en toekomstige generaties, zijn belangrijk bij de interpretatie van deze regels.
2. Gewoonterecht zegt hetzelfde:
- Ook buiten verdragen om moeten landen voorkomen dat hun acties grote milieuschade veroorzaken.
- Ze moeten goed samenwerken en hun burgers én bedrijven reguleren om uitstoot te beperken.
3. Wat als landen zich niet aan deze verplichtingen houden?
- Dan begaan ze een internationaal onrechtmatige daad, met juridische gevolgen:
- Ze moeten stoppen met de schadelijke handelingen.
- Eventueel schade vergoeden aan getroffen landen.
- Zorgen dat het niet opnieuw gebeurt.
- Elk land dat schade ondervindt (zoals eilandstaten of kwetsbare regio’s) mag verantwoordelijkheid eisen van elk land dat nalatig is geweest.
- Ook als meerdere landen samen verantwoordelijk zijn, blijft elk individueel aansprakelijk.
4. En wat met burgers en toekomstige generaties?
- Het Hof zegt dat staten ook verplicht zijn om mensenrechten te beschermen, zoals het recht op leven, gezondheid en een schoon milieu.
- Of individuen ook zelf landen juridisch kunnen aanspreken, hangt af van het specifieke geval en de nationale wetgeving.
Belangrijk slotpunt:
Het Hof benadrukt dat klimaatverandering een gedeelde uitdaging is voor de hele wereld, en dat staten daarom collectieve verplichtingen hebben. Alle landen mogen elkaar aanspreken op het naleven van klimaatdoelen.
In gewone taal:
Het hoogste internationale gerechtshof zegt: landen moeten echt werk maken van klimaatactie. Niet alleen uit morele plicht, maar ook omdat het juridisch verplicht is. Doen ze dat niet, dan kunnen ze aansprakelijk worden gesteld – ook door kwetsbare landen die nu al de gevolgen voelen van de klimaatcrisis.
Foto: UN Photo/CIJ-ICJ/Frank van Beek. Courtesy of the ICJ.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
