Grote westerse koffieondernemingen domineren al dertig jaar de wereldwijde export van koffie uit onder andere Afrika. Koffiebonen worden goedkoop verworven, snel geëxporteerd, verwerkt en met grote winst verkocht. Als koffie echter wordt gebrand en verpakt in het land van herkomst en niet in het westen, verdriedubbelt dat de opbrengst voor koffielanden Dat blijkt uit het ‘Life is Unfair’ Impact Report 2016 van Moyee FairChain Coffee, dat onderzoek deed naar de wereldwijde koffieketen. Moyee opende vorig jaar samen met haar lokale partner een splinternieuwe vestiging in Ethiopië, waar FairChain koffie wordt gebrand en geëxporteerd. Aanval op koffie-oligarchie
Moyee Coffee constateert dat de export van (groene) koffiebonen vrijwel volledig in handen is van een handvol multinationals. Die roosteren bovendien 70% van alle koffie in de wereld. Guido van Staveren van Dijk, oprichter Moyee Coffee: “De wereldwijde koffiemarkt is ongelooflijk onrechtvaardig. Landen als Ethiopië hebben geen toegang tot afzetmarkten en geen invloed op de prijs van koffie. We ontwikkelden in 2013 het FairChain-principe, met vlijmscherpe doelstellingen op sociaal, economisch en milieugebied. Het is de basis van onze aanval op de wereldwijde koffie-oligarchie.”
50-50 verdeling
Koffie is na olie het meest waardevolle exportproduct van ontwikkelingslanden. In Ethiopië is zelfs één op de vier mensen economisch afhankelijk van koffie. Toch komt slechts een fractie van de winst van iedere kop koffie toe aan mensen in het exporterende koffieland. 85% van de totale waarde uit koffieproductie en -export verdwijnt naar het westen. Dat was voorheen 50%. Moyee streeft met haar FairChain businessmodel naar een 50-50 verdeling, waarbij de opbrengst van koffie gelijk wordt verdeeld tussen de lokale koffieproducent en afnemers in het westen. “Als je koffie roostert en verpakt in het land van herkomst en niet in het westen, verdriedubbel je de opbrengst voor koffieboeren, zo simpel is het”, zegt Van Staveren van Dijk. Hij opende vorig jaar met een Ethiopische partner een fabriek in Ethiopië, waar zo’n 800.000 kilo koffie per jaar geroosterd kan worden. Het is de eerste ISO-gecertificeerde branderij in Ethiopië.
Trade over Aid
Moyee is een zogeheten Social Coffee Enterprise, die streeft naar het creëren van Corporate Shared Value, wat een flinke stap verder gaat dan het traditionele Corporate Social Responsibility. Het betekent kort gezegd het combineren van strakke bedrijfseconomische doelstellingen met het realiseren van structurele sociale impact. Van Staveren van Dijk: “Onze focus is met name op het branden en verpakken van de koffie in het koffieland zelf. Hiermee wordt het meeste geld verdiend. Door de koffie niet groen maar gebrand te verkopen wordt 300% meer geld verdiend door de boeren hetgeen de noodzaak voor ontwikkelingshulp aanzienlijk verminderd.”
Moyee Coffee hanteert onder meer de International Wealth Index (IWI) van de Radboud Universiteit Nijmegen, waarmee de mate van welstand van koffieboeren in ontwikkelingslanden wordt gemeten. Koffieboeren die samenwerken met Moyee ontvangen een FairChain Premium van 20% bovenop de gemiddelde marktprijs voor hun koffiebonen. Daarnaast betaalt Moyee haar eigen medewerkers in Ethiopië meer dan wat in het land gebruikelijk is.
Van Staveren Van Dijk: “Een merkwaardige tegenstelling is dat het ontwikkelingslanden onmogelijk wordt gemaakt zelf - voldoende - geld uit koffie te verdienen, terwijl 90% ontwikkelingshulp ontvangt. Voor Ethiopië is dat zelfs zo’n 3 miljard dollar per jaar. Wij geloven heilig in traid over aid. Door een land in staat te stellen zelf geld te verdienen aan haar #1 exportproduct, kunnen we ontwikkelingshulp aanzienlijk beperken.”
Belangrijke bevindingen uit het Moyee Coffee Impact Report 2016
- 85% van de totale waarde uit koffieproductie en -export verdwijnt naar het westen. Dat was 50%.
- 98% van de toegevoegde waarde en daarmee bijna alle winst uit de wereldwijde koffie-keten komt ten goede aan ‘big coffee’ ondernemingen.
- 80% van de export van (groene) koffiebonen is in handen is van drie multinationals
- 70% van alle koffie in de wereld wordt geroosterd door vijf multinationals.
- Koffie is na olie het belangrijkste exportproduct van ontwikkelingslanden en vertegenwoordigt een waarde van 90 miljard dollar per jaar (meer dan goud).
- Elke koffieboon ter wereld komt uit landen rond de evenaar, in de zogenaamde Coffee Belt, die van Centraal-/Zuid-Amerika naar Centraal-/Noord-Afrika en via
- Azië naar Indonesië loopt. Een merkwaardige tegenstelling is dat het deze landen onmogelijk wordt gemaakt zelf (voldoende) geld uit koffie te verdienen, terwijl 90% ontwikkelingshulp ontvangt. Voor Ethiopië is dat zelfs zo’n 3 miljard dollar per jaar.
- Koffie is het allerbelangrijkste exportproduct van Ethiopië. Eén op de vier Ethiopiërs is economisch afhankelijk van het product, ruim 20 miljoen mensen. Er wordt 800 miljoen dollar mee verdiend, maar het land krijgt 3 miljard dollar ontwikkelingshulp.
- De prijs van groene koffiebonen fluctueert enorm binnen de Coffee Belt, maar in het westen laat de (verkoop)prijs jaar in jaar uit een gestage groei zien.
Het Moyee Coffee Impact Report 2016 is onder meer gebaseerd op data die gebruikt wordt door McKinsey, EY, Natural Capital Coalition, Center for Social Impact en de World Business Council for Sustainable Development. Download hier het volledige Report.