Nederland is de tweede grootste importeur van kokosolie ter wereld. Jaarlijks verwerken en consumeren we in Nederland 107 miljoen kilo kokos, in de vorm van kokosolie. Grofweg wordt de Nederlandse kokosolie door een kwart miljoen kleinschalige boeren geproduceerd. Veel kokosboeren verdienen niet genoeg om hun gezin te onderhouden of leven zelfs onder de armoedegrens van $1,90 per dag – terwijl volgens onderzoek van Questionmark zo’n 5% van alle supermarktproducten kokos bevat.
"Zonder dat je het weet, eet je zomaar kilo's oneerlijke kokos per jaar," aldus directeur Sander de Jong van Fairfood. De stichting start vandaag haar campagne om consumenten te wijzen op de oneerlijke kokos in hun boodschappen en om te zorgen dat retail en voedingsmiddelenindustrie hun verantwoordelijkheid nemen. Ook komt Fairfood met een innovatief plan om zelf een eerlijke kokosnoot op de markt te brengen.
Kokosolie: in talloze producten door gunstige eigenschappen
Kokos is de laatste jaren aan een opmars begonnen als een van de nieuwe superfoods. De kokos koorts verspreidt zich razendsnel onder foodies, modellen en fitness freaks. Kokosnoten, kokosmelk en kokoswater zijn de producten die voor de hand liggen. Maar de meeste kokos vind je terug als het ingrediënt kokosolie en is verwerkt in snoep, koekjes en ijs, en in sauzen, koffiecreamer, chocoladeproducten, babyvoeding en vele andere producten. Het is bij lage temperaturen nog een vaste stof en wordt daarom veel gebruikt in ijs. Het heeft korte vetzuren waardoor je lichaam het gemakkelijk opneemt. Daarom wordt het veel gebruikt in gezondheidsproducten en babyvoeding.
Groot deel 16 miljoen kokosboeren leeft op of onder de armoedegrens
In de voor Nederland belangrijke keten voor kokosolie werken relatief veel mensen. Dit zijn naar schatting een kwart miljoen kokosboeren. Wereldwijd zijn er 16 miljoen kokosboeren actief, bijna drie keer zoveel als cacaoboeren. Velen van hen krijgen geen eerlijk inkomen. Ze verdienen onvoldoende om hun gezin te onderhouden, ook moeten hun kinderen vaak meewerken op het land. Indonesië, India en de Filipijnen zijn de landen met de meeste kokosboeren. In de Filipijnen leeft 41-60% van de kokosboeren in armoede en 40% van de werknemers.
Kokosboeren klem door te veel concentratie van macht in de keten
"Door een oneerlijke verdeling van geld en macht in de kokosketen leeft het gros van de kokosboeren op of onder de armoedegrens," vertelt Sander de Jong, directeur van Fairfood. De kokosolie-markt is een wereldmarkt in concurrentie met andere oliën, waarin prijsdruk productie-efficiëntie afdwingt. Slechts een handjevol bedrijven domineren de keten, terwijl de boeren slecht georganiseerd zijn. Kokosolie is een belangrijke grondstof voor voedselproducenten zoals Mars, Nestlé, Unilever en verwerkers zoals Wilmar en Cargill. Fairfood vindt dat deze partijen samen met de supermarkten in Nederland hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Er zijn nauwelijks initiatieven die de problemen oplossen
De bewuste consument die eerlijke kokos wil, moet goed zoeken. Slechts een fractie van de producten met kokos in de supermarkt heeft een mensenrechtenkeurmerk. De supermarkt schappen bevatten geen producten met gecertificeerde kokosolie. Er zijn ook nauwelijks programma's die de inkomenspositie van de kokosboeren verbeteren. In duurzaamheidsverslagen van Nederlandse bedrijven is eveneens weinig terug te vinden over kokosboeren.
Kokoscampagne Fairfood
De nieuwe campagne van Fairfood richt zich in eerste instantie op consumentenbewustzijn. Fairfood wil de overgang naar eerlijke kokos in de supermarkten versnellen. Enerzijds door publieke druk uit te oefenen, anderzijds door zelf de industrie te helpen om oplossingen te vinden. Fairfood gaat daarvoor zelf op zoek naar een eerlijke kokosnoot. "We willen laten zien dat het anders kan en brengen een eerlijke kokosnoot op de Nederlandse markt. We experimenteren met nieuwe interventies en technologieën zoals blockchain. Wat we daarbij leren, delen we met de industrie in ons Living Wage Lab," aldus Sander de Jong.
