Op weg naar een nationaal klimaatakkoord, met de hete adem in de nek van Urgenda en het alarmerende rapport van het IPCC, liggen VVD-minister Wiebes en CDA-voorman Buma dwars. “Alles goed en wel, maar het moet wel betaalbaar blijven” En ook: ”We mogen het bedrijfsleven niet te hard aanpakken want dan gaat het ten koste van onze economische groei.”
Teneinde de industrie te stimuleren en te zorgen dat die met het buitenland kan concurreren, hebben we in het verleden gestaffelde tarieven voor de energiebelasting op aardgas en elektriciteit ingevoerd. Naarmate er meer verbruikt wordt, is de energiebelasting lager. Dat grootverbruikers aanzienlijk minder betalen dan particulieren is in strijd met het principe “De vervuiler betaalt”. Dat dergelijke afspraken ook in de ons omringende landen zijn gemaakt, waardoor het op de concurrentie eigenlijk weinig effect heeft, doet er niet toe. Het is een reden te meer om dit principieel foute stelsel te handhaven.
Principieel verkeerd
Het is niet alleen principieel fout maar ook contraproductief. Omdat de tarieven voor grootverbruikers zeer laag zijn, bestaat er bij hen te weinig financiële prikkel om te verduurzamen. Daarom zijn er subsidies zoals een SDE subsidie van ca € 6 – 8 miljard per jaar en zijn er gunstige aftrekregelingen inkomstenbelasting zoals EIA, KIA etc. Al die regelingen vereisen een enorme administratieve rompslomp en dragen bij aan de overbelasting van de belastingdienst.
Voor de kleingebruikers zoals huishoudens zijn de tarieven veel hoger, maar die kunnen genieten van een salderingsregeling indien ze zelf duurzame stroom opwekken. Voor aardgas kan dat niet.
Parasiteren op vrijwilligers
Dan zijn er nog belastingvrijstellingen voor mensen die via een lokale energie-coöperatie collectief investeren in zonnecellen. Deze “Regeling verlaagd tarief” vormt het toppunt van administratieve omslachtigheid en parasiteert op de inzet van duizenden vrijwilligers.
Desondanks zijn die regelingen een redelijk groot succes, te groot zelfs. De minister denkt er nu aan om die regelingen weer te gaan veranderen. De reden daarvoor is dat het de staat te veel gaat kosten. Stel je toch eens voor dat alleen alle 8 miljoen huishoudens in Nederland geen gas meer gebruiken en alleen nog duurzame stroom gebruiken die ze zelf opwekken. Afgezien van het feit dat dit volstrekt onmogelijk is zou dit de staat dan ruim 7 miljard aan verminderde belastinginkomsten kosten. Volgens mij zou je dit moeten toejuichen, maar kennelijk draait het om geld en is het verlies van een leefbare aarde nu eenmaal de prijs die we moeten betalen om de economie te redden.
Rutte naar Brussel
Ik weet een veel eenvoudiger oplossing in drie stappen:
Stuur Rutte naar Brussel en laat hem niet terugkomen voor dat:
- In Europees verband die belastingkortingen voor de grootgebruikers in alle landen in gelijke mate worden teruggebracht. Het argument van de concurrentie valt dan weg.
- In Europa geen energiebelastingen meer op duurzame elektriciteit worden geheven.
- Er gestopt wordt met al die ingewikkelde subsidies en overige belastingkortingen.
De verminderde belastinginkomsten via huishoudens kunnen dan eenvoudig gecompenseerd worden door de tarieven voor de grootgebruikers (iedereen met meer dan 170.000 m3/j en meer dan 50.000 kWh/j) te verhogen met 10 cent per m3 gas en 3,5 cent per kWh grijze stroom. Dat is nog steeds veel minder dan huishoudens voor hun energiebelasting moeten betalen, maar dit geeft dan ongeveer 6,5 miljard extra belastinginkomsten.
Prikkel om duurzamer te worden
Als dit gebeurt, is er voor iedereen (particulieren, woningcoöperaties, bedrijven en energieleveranciers) een enorme financiële prikkel om in duurzame opwekking en isolatie te investeren. Kolencentrales zullen vrijwel onmiddellijk sluiten en de wind- en zonneparken schieten als paddenstoelen uit de grond, terwijl de elektrische auto’s ook in overdrachtelijke betekenis niet aangesleept kunnen worden.
Die prikkel is zo groot dat de saldering kan worden afgeschaft en ook de SDE subsidie en de EIA en KIA regelingen. Afgezien van de besparingen met ca 8 miljard per jaar geeft dit een enorme verlichting van administraties en registraties. De belastingdienst kan zich dan eindelijk met de erfbelasting gaan bezighouden.
Sneller dan de rechter beveelt
Tot slot kan de staat geld besparen door niet in cassatie te gaan in de klimaatzaak van Urgenda omdat zal blijken dat de verduurzaming van onze energiehuishouding razendsnel verloopt en wellicht nog sneller dan de rechter heeft opgedragen.
Toch is het rekensommetje nog niet volledig. Stel dat ergens in 2040 ook de bedrijven helemaal zijn overgestapt op duurzame energie. Dan zouden er helemaal geen belastinginkomsten meer via de energiebelasting zijn. Geen nood.
Het IMF heeft in 2015 uitgerekend dat de indirecte kosten in de vorm van klimaatschade en gezondheidsschade 5,3 biljoen US $ bedragen. Die kosten (zogenaamde externaliteiten) betalen we met z’n allen zonder dat we het in de gaten hebben. We betalen het via schadeverzekeringen, ziektekosten, rampen, migratieproblemen, dijkverzwaring, schadevergoeding door droogte enzovoorts. Omgerekend per ton globale emissie van CO2 equivalenten is dat ongeveer € 130 per ton.
Nederland zit in de buurt van 175 miljoen ton CO2 en de schade via de externaliteiten bedraagt dus € 22 miljard per jaar. Tel uit je winst als onze energievoorziening straks geheel verduurzaamd is.
Han Blok