We moeten anders omgaan met de manier waarop we eten, drinken en denken over voedsel. Alleen zo kunnen we verdere milieuschade en zelfs een epidemie aan gezondheidsproblemen voorkomen, stellen experts.

“Ondanks alle vooruitgang in de wetenschap en technologie bestaat er nog steeds een grote kloof tussen mensen die te veel eten en zij die te weinig eten hebben”, zei Luca Di Leo van het Barilla Centre for Food and Nutrition.

Academici, vertegenwoordigers van ngo’s en VN-instellingen kwamen tot die conclusie tijdens een bijeenkomst over voedselzekerheid en ondervoeding bij de Verenigde Naties.

Obesitas

Volgens het rapport State of Food Security and Nutrition in the World 2018 is het aantal mensen met honger in de wereld gegroeid van 804 miljoen in 2016 tot 820 miljoen in 2017. Dat is de sterkste groei in tien jaar.

Tegelijkertijd, en misschien ook paradoxaal, steeg het obesitascijfer in de afgelopen tien jaar van 11,7 procent in 2012 naar 13,2 procent in 2016. Dat betekent dat in 2017 meer dan een op de acht volwassenen wereldwijd veel te dik was.

Deelnemers aan het International Forum on Food and Nutrition benadrukten dat ondervoeding bestreden moet worden, maar dat gebrek aan gezond voedsel ook een belangrijke hindernis is. “Dan gaat het niet alleen om wat er in het voedsel zit, maar ook over de discussie over voedsel. Je kunt om meer dan één manier slecht eten”, zei David Katz van het Yale University Prevention Research Centre.

Ongezond

Het landbouw- en voedselsysteem moet volgens de deelnemers volledig op de schop. Ondanks de schokkende bevindingen in de documentaire ‘Supersize Me’ uit 2004, is de consumptie van ongezond, bewerkt voedsel en suiker alleen maar toegenomen.

Gemiddeld eet een inwoner van de VS meer dan 126 gram suiker per dag, twee keer meer dan de dagelijkse hoeveelheid die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt. Dat leidt niet alleen tot toenemende obesitas, maar draagt ook bij aan een stijging van het aantal hart- en vaatziekten en diabetes.

Ook behoort de consumptie van vlees en verzadigd vet in de VS tot de hoogste in de wereld, wat nog verder bijdraagt aan een ongezond dieet, en zelfs klimaatverandering.

Volgens de Universiteit van de Verenigde Naties draagt de emissie van vee voor 15 procent bij aan de wereldwijde uitstoot. Rundvlees en zuivelproducten zijn goed voor 65 procent van alle uitstoot in de veehouderij.

10 miljard mensen voeden

Ondertussen blijft de wereldbevolking snel groeien en zal tegen 2050 bijna 10 miljard mensen tellen. De grote vraag is of de ecosystemen op aarde zo’n enorme groep mensen nog wel van voldoende voedsel kunnen voorzien.

Dat is wel degelijk mogelijk, besluiten wetenschappers nu in een studie in het gezaghebbende tijdschrift Nature. Maar dan zijn er wel grote veranderingen nodig om te vermijden dat de mondiale grenzen overschreden worden. Vooral onze vleesconsumptie moet naar beneden, in westerse landen zelfs met 90 procent.

Gezonder dieet

Daarnaast zijn ook diepgaande veranderingen nodig in de landbouwmethoden en een halvering van de voedselverspilling. Alleen zo kan vermeden worden dat de mondiale grenzen worden overschreden en de leefbaarheid van de aarde in het gedrang komt, zeggen ze. Denk daarbij aan klimaatverandering, veranderingen in landgebruik, uitputting van drinkwater en vervuiling van ecosystemen.

“Geen enkele van die oplossingen is op zich voldoende om het overschrijden van mondiale grenzen te vermijden,” zegt hoofdauteur Marco Springmann van de Universiteit van Oxford. “Zonder gecoördineerde actie kunnen de milieu-effecten van ons voedselsysteem tegen 2050 met wel 50 tot 90 procent toenemen.”

Landbouwmethoden

Wim de Vries van Wageningen Universiteit, mede-auteur van de publicatie, wijst op het belang van het wereldwijd verbeteren van het landbouwkundig beheer: “De managementmethoden en technologieën in de landbouw moeten verbeteren om de druk op landbouwgrond, zoetwaterwinning en kunstmestgebruik te beperken”, zegt hij. “We kunnen niet anders dan de kringlopen beter te sluiten en daarmee het kunstmestgebruik te verminderen. Daarvoor zijn de juiste stimuli in de landbouw noodzakelijk, zoals een eerlijke prijs, evenals kennis en ondersteuning om de best beschikbare praktijken toe te passen.”

Toenemende opbrengsten van bestaande akkers, een evenwichtige toepassing en recycling van meststoffen en een betere waterhuishouding kunnen de milieu-effecten van de hedendaagse landbouw, samen met dieetverandering en vermindering van voedselverlies, met ongeveer de helft verminderen.”

Geen verre droom

De wetenschappers benadrukken dat veel van de oplossingen die ze hebben onderzocht nu al gebruikt worden in verschillende plekken in de wereld. “Maar er is een sterke coördinatie en wereldwijde toepassing nodig om echt effect te hebben,” zegt Springmann. “Als het gaat om diëten is samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven essentieel om veranderingen in de richting van gezonde en meer plantaardige voeding mogelijk en aantrekkelijk te maken voor een groot aantal mensen.”

De aanpak vereist maatregelen in de hele voedselketen, van opslag en transport, via verpakkingen en etikettering tot veranderingen in wetgeving en gedrag van de voedingsindustrie. Maar ook de consument moet heel anders over voeding leren denken.